ให้รู้เพียงนามเดียวรูปเดียว ถูกหรือ

ในสังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค สมุททวรรคที่ ๓

อุทายีสูตร

[๓๐๐] มีข้อความว่า ท่านพระอานนท์กล่าวว่า แม้โดยปริยายนี้แลจักขุวิญญาณนี้ พระผู้มีพระภาคตรัสบอก เปิดเผย ประกาศแล้วว่าแม้เพราะเหตุนี้ วิญญาณนี้เป็นอนัตตา ดังนี้

ข้อความซ้ำต่อไป ตลอดไปถึงโสตวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ และมโนวิญญาณ โดยนัยเดียวกัน

พระสูตรนี้แสดงให้เห็นประโยชน์ที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงพระธรรมโดยละเอียด โดยตลอด ในเรื่องของวิญญาณทั้งหลายซึ่งเป็นนามธรรม

ถ้าสามารถรู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้โดยสติปัฏฐานเดียว พระผู้มีพระภาคจะทรงแสดงธรรมอื่น เพื่อประโยชน์อะไร ไม่ว่าจะเป็นการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งกระทบสัมผัสการคิดนึก ความสุข ความทุกข์ ความจำ ฯลฯ เป็นอันมาก

ทั้งหมดนี้ก็เพื่อเกื้อกูลให้สติระลึก ให้ปัญญาพิจารณาศึกษารู้ชัดจนดับความสงสัยและความเห็นผิดที่ยึดถือนามธรรมและรูปธรรมได้เป็นสมุจเฉท และที่กล่าวว่าสามารถรู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้โดยไม่ต้องรู้ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมตามปรกติตามความเป็นจริงนั้น ก็แสดงความเคลือบแคลงสงสัยแล้วว่าจะรู้นามอื่น รูปอื่นไม่ได้ มิฉะนั้น ก็จะไม่กล่าวว่าให้รู้เพียงนามเดียวรูปเดียว