การเข้าไปยึดมั่นในขันธ์ ๕ เป็นทุกข์

ถ. จากการศึกษาในบทสวดมนต์ทำวัตรเช้าที่ท่านว่า อุปาทานักขันธาทุกขา คือการเข้าไปยึดมั่นในขันธ์ ๕ เป็นทุกข์นี้เป็นอย่างไร

อ. เป็นทุกข์แน่ เมื่อไม่รู้สภาพความเป็นจริงของธรรมที่ปรากฏก็ย่อมยินดียินร้าย ในขณะที่ยินดียินร้ายก็เป็นทุกข์อย่างหนึ่ง เพราะขณะนั้นไม่สงบจากกิเลสเลย ตราบใดที่ปัญญายังไม่เกิดขึ้นก็ไม่รู้สภาพที่ต่างกันของกุศลจิตและอกุศลจิต ทุกคนชอบโลภะ ไม่หมดความพอใจในโลภะจนกว่าปัญญา จะเห็นความต่างกันของขณะที่เป็นกุศลซึ่งไม่มีโลภะกับขณะที่เป็นโลภะ ซึ่งสนุกรื่นเริง ปรารถนา พอใจ ติดข้อง

เมื่อปัญญาไม่เกิด ก็พอใจในกิเลส พอใจในโลภะ ซึ่งไม่มีวันพอ ไม่ว่าจะเป็นทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจโดยไม่รู้เลยว่าขณะนั้นเป็นทุกข์ เป็นโทษ เป็นภัยการยึดถืออุปาทานขันธ์ ๕ จึงเป็นทุกข์