รูปเกิดเพราะกรรมได้หรือไม่

รูปที่มีชีวิตแต่ไม่มีเจตสิก ถือได้ว่า เป็นการเกิดเพราะกรรมได้หรือไม่

ถ้าไม่มีเจตสิ ก็ต้องไม่มีจิตด้วย จะมีแต่เจตสิกโดยไม่มีจิตไม่ได้เลย ขณะใดที่จิตเกิดขณะนั้นต้องมีเจตสิก ขณะใดที่มีเจตสิกเกิดขณะนั้นต้องมีจิต เพราะฉะนั้น รูปที่มีชีวิตแต่ไม่มีเจตสิก ก็หมายความว่าต้องไม่มีจิตด้วย

ถามว่า เป็นการเกิดเพราะกรรมได้หรือไม่ รูปที่เกิดเพราะกรรม แต่ไม่มีจิต เจตสิก มีอยู่ภูมิหนึ่ง คืออสัญญสัตตาภูมิ เป็นรูปพรหมภูมิ ซึ่งมีแต่รูปเกิด ไม่มีนามธรรมเกิดเลย ก่อนที่พระผู้มีพระภาค ฯ จะทรงตรัสรู้ มีผู้แสวงหาทางที่จะดับทุกข์ แต่เมื่อไม่ได้อบรมบารมีที่จะเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า จึงไม่รู้หนทางดับกิเลส ซึ่งจะดับกรรม ดับทุกข์ เพราะจะไม่มีการเกิดอีก

ท่านเหล่านั้นพากเพียรหาทางพ้นทุกข์ โดยเจริญสมถภาวนา ซึ่งทำให้จิตสงบมั่นคง จนบรรลุถึงปัญจมฌานโดยปัญจกนัย และเห็นโทษของนามธรรมว่า การที่มีกิเลส มีการกระทำต่างๆ ที่เป็นอกุศลกรรมนั้น เพราะมีจิต ถ้าไม่มีจิตแล้วรูปไม่สามารถที่จะทำอกุศลกรรมใดๆ ทั้งสิ้น ด้วยกำลังของปัญจมฌาน ที่หน่ายคลายความยินดีพอใจในนามธรรม เพราะเห็นโทษของนามธรรม เป็นปัจจัยให้ปัญจมฌานกุศลจิตเกิดก่อนจะจุติ ปัญจมฌานกุศลจิต ที่หน่ายความยินดีพอใจในนามธรรมนั้น จึงเป็นปัจจัยให้รูปปฏิสนธิเป็นอสัญญสัตตาพรหม ในอสัญญสัตตาภูมิ ซึ่งมีแต่รูป ไม่มีนามคือ ไม่มีจิตและเจตสิกเกิดในภูมินั้น ตลอดเวลาที่ยังเป็นอสัญสัตตาพรหม