ถ้าไม่ยึดดี จะถือเอาอะไรว่าดี

การทำความดีก็ถือว่าดี ทำชั่วก็ถือว่าชั่ว การที่เราทำดี ทำชั่ว จะถือว่ายึดดี ยึดชั่วหรือเปล่า เราควรจะยึดหรือเปล่า ถ้าไม่ยึด ถือว่าทำดีทำชั่วหรือเปล่า ถ้าไม่ยึดดี จะถือเอาอะไรว่าดี

โลภะ เป็นสภาพธรรมที่เป็นอกุศล เป็นความต้องการ ยึดมั่น ติดข้อง ไม่เปลี่ยนลักษณะ ฉะนั้น เมื่อสภาพธรรมนั้นเป็นอกุศล ก็ต้องเป็นอกุศล

อโลภะ เป็นสภาพธรรมที่สละความติดข้อง ละความต้องการเป็นกุศล ใครจะเปลี่ยนสภาพของอโลภเจตสิกให้เป็นอย่างอื่น ก็เปลี่ยนไม่ได้ จะเรียกชื่อว่าอะไรก็ตาม แต่ลักษณะของสภาพธรรมนั้นก็ยังคงเป็นสภาพธรรมนั้นไม่เปลี่ยนเป็นอื่น ใครจะเข้าใจว่า ชั่ว-เป็นดี และ ดี-เป็นชั่ว นั่นเป็นความเข้าใจของแต่ละบุคคล แต่ว่าลักษณะของสภาพธรรมที่ดี ใครจะเปลี่ยนให้เป็นชั่วไม่ได้

เพราะฉะนั้น ที่ถามว่า ที่เราทำดี ทำชั่ว จะถือว่ายึดดียึดชั่วหรือเปล่านั้น ตอบว่า ถ้ายังมีการยึดมั่นในจิต เจตสิก รูปว่าเป็นเรา ก็จะมีความคิดว่า เราทำดี เราทำชั่วเป็นของธรรมดา จนกว่าจะรู้ว่า มีเหตุปัจจัย ที่ทำให้ธรรมฝ่ายชั่วเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป จึงไม่ใช่ตัวตน ซึ่งสภาพธรรมที่ชั่วนั้น ก็เป็นเหตุที่จะทำให้เกิดสภาพธรรมที่เป็นผล คือ วิบากจิตที่ไม่ดีในอนาคตได้