วิญญาณออกจากตัวคนตาย มีรูปร่างอย่างไร

นี่เป็นสิ่งที่จะต้องเข้าใจให้ชัดเจนจริงๆ ในเรื่องของจิต (ซึ่งจะใช้คำว่าวิญญาณก็ได้ เพราะจิตหรือวิญญาณ เป็นสภาพธรรมอย่างเดียวกัน) และเจตสิกซึ่งเป็นนามธรรมว่า เป็นสภาพธรรมที่ต่างกับรูปโดยสิ้นเชิง จิต เจตสิก ไม่มีรูปร่าง ไม่มีสีสันวัณณะ ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส

รูปธรรม ตามความหมายในพระพุทธศาสนา เป็นสภาพธรรมที่มีจริงที่เกิดขึ้น แต่ไม่ใช่สภาพรู้ รสหวาน รสขมมีจริง ไม่ใช่สภาพรู้ รส เป็นรูป แม้ว่ามองไม่เห็น เสียงมีจริงกำลังปรากฏ เสียงไม่ใช่สภาพรู้ ไม่ใช่จิตได้ยิน เสียงเป็นรูปธรรมที่ปรากฏเมื่อกระทบกับหู ไม่ว่าเสียงสูง เสียงต่ำ เสียงเบา เสียงทุ้ม เสียงห้าว เสียงต่างกันเพราะรูปธรรมที่ทำให้เกิดเสียงต่างกัน ตามจำนวนคนในโลก และวัตถุต่างๆ ที่ทำให้เกิดเสียงนั้นๆ ซึ่งทุกเสียงก็เป็นรูปธรรมที่มองไม่เห็น แต่ปรากฏทางหู แล้วก็ดับไป

ฉะนั้น วิญญาณจึงต่างกับรูปธรรม เพราะวิญญาณเป็นสภาพรู้ เป็นนามธรรม ไม่ใช่รูปใดๆ เลย ที่ถามว่า วิญญาณที่ออกจากตัวคนตายมีรูปร่างลักษณะอย่างไร หรือไม่ วิญญาณไม่มีขา ไม่มีปีก ไม่มีแขนที่จะออกจากตัวคนตาย วิญญาณเป็นธาตุรู้ ซึ่งเกิดขึ้น ทำกิจเฉพาะของวิญญาณคือ จิตนั้นๆ แล้วก็ดับไปทันที ขณะที่เห็นในขณะนี้ วิญญาณคือ จิตเห็น เกิดแล้วก็ดับไปทันที แล้วจิตอื่นก็เกิดสืบต่อไปทันที แล้วก็ดับไปทันที

จิตแต่ละขณะที่เกิดขึ้นนั้น เมื่อดับไปแล้วก็ดับไปเลยไม่มีที่ไป เหมือนไฟ ไม่ใช่ว่าไฟดับจากที่นี่แล้วไปที่อื่น จิตก็เช่นเดียวกันคือ เกิดที่ไหนก็ดับที่นั่น จิตเห็น เห็นที่จักขุปสาท เกิดที่จักขุปสาท แล้วก็ดับที่จักขุปสาท จิตได้ยินเสียง เกิดขึ้นที่โสตปสาท ได้ยินที่โสตปสาท ดับที่โสตปสาทอย่างรวดเร็วที่สุด

ฉะนั้น จึงไม่ใช่ว่าวิญญาณเป็นรูปอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่ออกจากตัวคนตายไปได้