ความยินดียินร้าย เกิดจากเหตุใด

สภาพธรรมใดที่ดับไปแล้ว สภาพธรรมนั้นไม่ได้กลับมาอีกเลย แต่เพราะมีปัจจัยที่ทำให้สภาพธรรมอื่น เกิดขึ้นสืบต่อปรากฏอยู่เรื่อยๆ จึงหลงยึดถือว่าเป็นเราเห็น เป็นเราได้ยิน เป็นเราได้กลิ่น เป็นเราลิ้มรส เป็นเรากระทบสัมผัส เป็นเราคิดนึก แต่ถ้าไม่เห็น ไม่ได้ยิน ไม่ได้กลิ่น ไม่ลิ้มรส ไม่กระทบสัมผัส ไม่คิดนึกเลย เราก็ไม่มี

ฉะนั้น สภาพธรรมใดมีปัจจัยทำให้เกิดขึ้นปรากฏ เมื่อไม่รู้ความจริงของสภาพธรรมนั้น ก็ทำให้เกิดความยินดียินร้ายในสิ่งที่ปรากฏ ทุกคนเหมือนกันหมด คือมีตาเห็น แล้วเกิดความชอบ ไม่ชอบ ในสิ่งที่เห็น มีหูได้ยิน ก็ชอบไม่ชอบในเสียง มีจมูกได้กลิ่น มีลิ้นลิ้มรส มีกายรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ก็ชอบไม่ชอบในสิ่งเหล่านั้น ซ้ำแล้วซ้ำเล่าในวันหนึ่งๆ แล้วก็เปลี่ยนไปทุกขณะ แต่แม้กระนั้น ด้วยความไม่รู้ก็ทำให้มีความยึดถือว่าเป็นเรา มีความพอใจ มีสุข มีทุกข์ ที่เกิดขึ้นจากการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสและการคิดนึก