สุขทุกข์ เกิดจากอะไร

ทุกคนมีทุกข์ต่างๆ กัน คนที่มั่งมีเงินทองก็มีทุกข์ในเรื่องของทรัพย์สมบัติ คนที่ไม่มีเงินทองก็เป็นทุกข์ในเรื่องของการไม่มีเงินทอง คนที่มีโรคภัยไข้เจ็บก็เป็นทุกข์เรื่องโรคภัยไข้เจ็บ รวมความแล้วทุกคนมีทุกข์และมีสุข ซึ่งเกิดจากการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การกระทบสัมผัส และการคิดนึก

เมื่อศึกษาพระไตรปิฎก และอรรถกถา ก็จะไม่พ้นจากเรื่องของตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ซึ่งพระผู้มีพระภาคฯ ทรงแสดงลักษณะที่แท้จริงของธรรมต่างๆ เหล่านี้ไว้โดยละเอียด เพื่อให้ผู้ฟังพิสูจน์ให้รู้ความจริงจนกระทั่งสามารถประจักษ์แจ้งลักษณะของสภาพธรรม และดับกิเลสได้เป็นลำดับขั้น การที่จะดับกิเลสได้เป็นลำดับขั้นนั้น ในขั้นแรกจะต้องรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏว่า ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เพราะเป็นเพียงสภาพธรรมแต่ละอย่างเท่านั้นเอง เป็นสภาพธรรมที่มีจริงปรากฏจริงตั้งแต่เกิดจนตาย ถ้าผู้ใดไม่ได้ศึกษาพระธรรม ไม่ได้ฟังพระธรรมโดยละเอียด แม้ว่าจะมี ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ตั้งแต่เกิดจนตาย ก็ไม่รู้ความจริงของ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจเลย การศึกษาพระธรรมนั้น ไม่ใช่เพียงศึกษาตามตัวหนังสือในคัมภีร์ต่างๆ ในตำราต่างๆ แต่จะต้องพิจารณาสภาพลักษณะของสิ่งที่ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ในขณะนี้ประกอบด้วยว่า พระธรรมที่ทรงแสดงไว้นั้น เป็นความจริงอย่างไร