กุศลจะมีผลตอบแทนอย่างไร

ถาม เราปฏิบัติวิปัสสนานี่ได้บุญกุศลอย่างไร กุศลพวกนี้จะมีผลตอบแทนอย่างไร

ตอบ ในขณะใดที่เป็นกุศล คือขณะนั้น ไม่มีโลภะ ไม่มีโทสะ ไม่มีโมหะ ไม่มีกิเลส ยากหรือง่ายกับการที่จะไม่เป็นอกุศล สำหรับบางคนนั้น บางวันอาจจะไม่มีกุศลเลย แต่สำหรับบางคนก็มีกุศลหลายอย่าง ตามอุปนิสัยที่ได้สะสมมา เช่น เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ช่วยเหลือบุคคลอื่น จิตที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่เมตตา กรุณา ช่วยเหลือคนอื่นแม้เพียงเล็กๆ น้อยๆ ก็เป็นกุศล บางคนก็มีวาจางาม คิดถึงใจเขาใจเรา เสียงอย่างนั้นไม่เหมาะ คำอย่างนี้จะทำให้คนอื่นเสียใจก็วิรัติคือ เว้นไม่กล่าวคำอย่างนั้น ขณะนั้นก็เป็นกุศล

ฉะนั้น กุศลจึงไม่ใช่แต่เฉพาะทานการสละวัตถุ เพื่อประโยชน์สุขของคนอื่นเท่านั้น และการกระทำทานครั้งหนึ่งๆ นั้นก็ไม่ใช่ว่าเป็นกุศลตลอด เช่น ทำบุญเลี้ยงพระก็ต้องเตรียมไทยธรรม ไปตลาดซื้อสิ่งของต่างๆ ระหว่างนั้นก็เห็นสิ่งที่น่าพอใจบ้างไม่น่าพอใจบ้าง ก็เป็นโลภะบ้าง โทสะบ้าง หรือขณะที่ถวายวัตถุปัจจัย มีเสียงดังกระทบหูจะเป็นเสียงอะไรก็ตาม ชั่วขณะที่เสียงดังกระทบหูนั้น ก็ไม่รู้ตัวว่า เกิดไม่ชอบเสียงนั้นเสียแล้ว เพียงชั่วขณะสั้นๆ นั้นอกุศลก็เกิดแทรกได้

ฉะนั้น วันหนึ่งๆ ถ้าไม่เจริญสติปัญญาศึกษาพิจารณาจิตใจของตัวเองแล้ว จะไม่รู้เลยว่า ใจของตนเองสะอาดหรือสกปรกแค่ไหน มีกุศลมากหรืออกุศลมาก และกุศลนั้น ก็อย่าคิดถึงสิ่งที่ปรากฏให้เห็นภายนอก เช่น การทำบุญให้ทานต่างๆ แต่ต้องคิดถึงสภาพของจิตว่า เป็นกุศลมากหรือน้อยอย่างไร เช่น บางคนให้แล้วเสียดาย อาจจะเสียดายมาก เสียดายนานทีเดียว ขณะนั้นอกุศลก็เกิดต่อจากกุศล

ฉะนั้น ที่ถามว่าวิปัสสนาเป็นกุศลอย่างไร วิปัสสนา เป็นกุศลอีกขั้นหนึ่งที่สูงกว่าขั้นทาน ขั้นศีล ขั้นสมถะ ซึ่งเป็นการเจริญความสงบของจิต เพราะบุคคลใดก็ตาม แม้จะให้ทานอย่างมาก แต่เมื่อโกรธก็ไม่มีความสุข และบางคนแม้ให้ทานมาก แต่ก็สะสมความโกรธไว้มาก จึงโกรธง่ายหงุดหงิด ขณะที่หงุดหงิดขุ่นเคืองใจนั้นเป็นทุกข์หรือสุข ทานกุศลจึงไม่ทำให้หมดความโกรธ หรือความขุ่นเคืองใจได้