ขณะไหนบ้างเป็นผลของกรรม

เป็นเรื่องที่ควรรู้ว่า ในชีวิตของเรานี้ ขณะไหนบ้างเป็นผลของกรรม ขณะที่เป็นผลของกรรมนั้น เริ่มตั้งแต่ขณะแรกคือ ขณะปฏิสนธิซึ่งเลือกไม่ได้เลย ไม่มีใครเลือกเกิดได้ ไม่มีใครเลือกมารดาบิดา วงศา คณาญาติ หรือสกุลสูงต่ำได้เลยว่า จะเกิดในสกุลใด มีโภคสมบัติมากน้อยเพียงใด เพราะขณะปฏิสนธินั้นเป็นวิบากจิตคือ เป็นผลของกรรม

จิตที่ปฏิสนธิเป็นวิบากจิต วิบากจิตไม่ใช่กรรม วิบากจิตเป็นจิตที่เกิดขึ้นเพราะกรรมเป็นเหตุ วิบากจิตจึงเป็นผลของกรรม เมื่อปฏิสนธิแล้วก็เจริญเติบโต มีตา มีหู มีจมูก มีลิ้น มีกาย ซึ่งใครก็สร้างไม่ได้ แต่กรรมเป็นปัจจัยให้เกิดขึ้นได้

กรรมเป็นปัจจัยให้เกิด จักขุปสาท โสตปสาท ฆานปสาท ชิวหาปสาท กายปสาท ซึ่งเป็นรูปที่กระทบสี เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และวิบากจิตก็เกิดขึ้นรู้อารมณ์นั้นๆ ที่ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย นี่คือ จิตที่เป็นผลของกรรมหลังจากเกิดมาแล้ว ขณะใดเห็นสิ่งที่ดีก็เป็นผลของกุศลกรรม ขณะใดเห็นสิ่งที่ไม่ดี เป็นผลของอกุศลกรรม

ฉะนั้น ไม่ว่าจะเป็นบุคคลใด ชาติตระกูลใด ก็มีกรรมที่ได้กระทำแล้วเป็นเหตุให้เห็นสิ่งที่ดีบ้างไม่ดีบ้าง มากน้อยต่างกันตามกรรมที่ได้กระทำมาแล้ว คนที่ยากจนขัดสน ก็มีโอกาสเห็นสิ่งที่ดีๆ ได้ยินเสียงที่ดีๆ ได้กลิ่น ได้รสที่ดีๆ เพราะมีกุศลกรรมเป็นปัจจัยให้กุศลวิบากนั้นๆ เกิดขึ้น คนที่เป็นเศรษฐีมั่งมีนั้น เป็นผลของบุญกุศลที่ทำให้มั่งมี แต่ไม่ใช่ว่าจะมีจิตที่เป็นผลของกรรมดีตลอดเวลา เมื่อเจ็บไข้ได้ป่วย ก็เป็นผลของอกุศลกรรม เมื่อเห็นสิ่งที่ไม่ดีขณะใด ขณะนั้นก็เป็นผลของอกุศลกรรม

กรรม คือเจตนาที่เป็นกุศลหรืออกุศล ซึ่งเป็นเหตุให้กระทำกุศลกรรม และอกุศลกรรมนั้น ถึงแม้ว่าจะดับไปแล้ว ก็ยังเป็นปัจจัยให้เกิดผลตามควรแก่กรรมนั้นๆ และการให้ผลของกรรมนั้น ก็ให้ผลได้ในชาติที่กระทำกรรมนั้นหรือในชาติหน้า หรือชาติต่อๆ ไปก็ได้ ไม่ใช่ว่ากรรมทุกกรรมจะต้องให้ผลเฉพาะในชาตินี้ทั้งหมด ทั้งนี้ย่อมเป็นไปตามเหตุของกรรมนั้นๆ นอกจากพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ไม่มีผู้หนึ่งผู้ใดสามารถบอกได้ว่า จิตเห็นหรือจิตได้ยินในขณะนี้ เป็นผลของกรรมในชาตินี้หรือชาติไหน

ขณะที่เห็นสิ่งที่ไม่ดี ก็เพียงแต่รู้ว่า เป็นผลของอกุศลกรรม ทำให้เห็นสิ่งที่ไม่ดี แต่เป็นผลของอกุศลกรรมอะไร ก็ไม่สามารถรู้ได้ การให้ผลของกรรมแต่ละกรรมนั้น ย่อมต่างกันตามสภาพและกำลังของกรรมนั้นๆ บางกรรมก็ให้ผลในชาติที่กระทำกรรมนั้น บางกรรมก็ให้ผลในชาติหน้า และบางกรรมก็ให้ผลในชาติโน้นๆ ต่อจากชาติหน้าไป แต่ว่าไม่มีอัตตาตัวตนที่จะสั่งกรรมว่า "จงให้ผลให้หมดเสียก่อน แล้วจึงปล่อยให้มาเกิดในชาตินี้"