เหตุแห่งการเกิด การมีชีวิต จุดมุ่งหมายในการเป็นคน

พระพุทธเจ้าได้แสดงธรรมไว้อย่างไร ในเรื่องของเหตุแห่งการเกิด การมีชีวิต หรือจุดมุ่งหมายที่แท้จริงในการเป็นคน

พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ทุกขอริยสัจจ์ ทรงรู้แจ้งเหตุให้เกิดทุกข์ ทรงรู้แจ้งธรรมที่ดับทุกข์ ทรงรู้แจ้งหนทางปฏิบัติที่ทำให้บรรลุธรรม ที่ดับทุกข์

ที่ว่าเรารู้จักทุกข์กันนี้ เรารู้จักทุกข์ธรรมดาสามัญ ยังไม่ใช่ทุกข์ที่พระอริยเจ้ารู้แจ้ง จึงยังไม่ใช่ทุกขอริยสัจจ์ ต้องรู้แจ้งทุกขอริยสัจจ์จึงจะเป็นพระอริยบุคคล

ที่เรารู้ทุกข์นี้ เรารู้ทุกข์ธรรมดาสามัญ เช่น เจ็บป่วยก็เป็นทุกข์ นั่งเมื่อยก็เป็นทุกข์ หิวก็เป็นทุกข์ ล้วนเป็นลักษณะของทุกขเวทนาคือ ความรู้สึกไม่สบาย ปวด เจ็บ ซึ่งก็เป็นธรรมดา บุคคลทั่วไปรู้ว่าโลกนี้มีทุกข์อย่างนี้เท่านั้น แต่ว่าพระอริยเจ้านั้น ท่านรู้สภาพซึ่งเป็นทุกข์ที่แท้จริง คือ รู้ทุกขอริยสัจจ์ รู้ลักษณะที่เกิดขึ้น และดับไปของสภาพธรรมทั้งหลายที่ปรากฏ

ในเรื่องเหตุแห่งการเกิด การมีชีวิตนั้น พระผู้มีพระภาค ฯ ทรงแสดงว่า ตราบใดยังมีกิเลส มีอวิชชา มีตัณหา ก็ยังต้องเกิด เมื่อเกิดแล้วก็เป็นทุกข์เรื่อยไป จนกระทั่งตาย เพราะชีวิตก็เป็นแต่เพียงนามธรรม และรูปธรรมแต่ละชนิดที่เกิดขึ้น แล้วก็ดับไปอย่างรวดเร็ว สืบต่อกันไปเรื่อยๆ ทุกขณะ ถึงแม้ว่าจะมีความสุขชั่วครั้งชั่วคราว ความสุขนั้นก็ไม่เที่ยง ความทุกข์ก็ไม่เที่ยง อุเบกขาก็ไม่เที่ยง ทุกอย่างที่เกิดขึ้นล้วนไม่เที่ยงทั้งสิ้น ไม่มีอะไรเลยในชีวิตที่จะเป็นสุขอย่างมั่นคงแท้จริง ต้องอบรมปัญญาให้เห็นชีวิตตามความเป็นจริง คือ เห็นการเกิดขึ้น และดับไปของสภาพธรรมทั้งหลายที่ปรากฏตามความเป็นจริง

จุดมุ่งหมาย ที่ทรงแสดงธรรมนั้น ก็เพื่อให้บรรลุถึงการดับทุกข์อย่างแท้จริง ไม่ใช่เพียงแก้ทุกข์ชั่วคราวอย่างคนที่รักษาโรคให้หายชั่วคราว แล้วก็เป็นอีก อย่างนี้ ไม่ชื่อว่าเป็นการดับทุกข์อย่างแท้จริง การดับทุกข์ที่แท้จริงนั้น ต้องดับกิเลสและดับการเกิดด้วย นี่ควรเป็นจุดหมายที่แท้จริงในการเป็นคน