ทำอย่างไรจึงจะให้จิตตั้งมั่น

ถาม เวลาฟังธรรม ใจไปตามทันแล้วก็มีความเข้าใจในพระธรรม แต่เมื่อฟังจบแล้ว ก็มีใจกระวนกระวายไปทางอื่น ทำอย่างไรจึงจะให้ข้องอยู่ในกุศลธรรม หรือให้จิตตั้งมั่นอยู่ในธรรมได้ตลอดเวลา

ตอบ ตลอดเวลาไม่ได้ แต่ว่าเพิ่มขึ้นได้ ทีละเล็กละน้อยตามความเข้าใจและความศรัทธา ผู้ที่มีความเข้าใจธรรม หลังจากฟังพระธรรมแล้วก็ยังไม่ลืมที่จะคิด พิจารณาพระธรรมที่ได้ฟังแล้ว เมื่อมีเวลาว่าง ก็อ่านพระไตรปิฏก หรือเมื่อตื่นนอนขึ้นมา ก็ยังนึกถึงธรรมที่ได้ฟัง อย่างเรื่องกายซึ่งกระทบสภาพที่แข็ง ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล จะหลับ จะตื่น จะนั่ง จะยืน จะเดิน ก็มีกาย มีการกระทบสิ่งที่อ่อนแข็ง เมื่อผู้นั้นมีสัญญา คือความจำที่มั่นคงในพระธรรม คือ มีศรัทธา และมีอินทรีย์ ๕ ที่ได้สะสมมานาน ก็เป็นปัจจัยให้สติเกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนั้น เพราะรู้ว่า ธรรมแท้ๆ ไม่ได้อยู่ในหนังสือ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องจิต เรื่องเจตสิก เรื่องรูป เรื่องสภาพธรรมใดๆ ในพระไตรปิฏก ก็คือ ขณะนี้ที่กำลังปรากฏตัวจริงๆ ของธรรม เมื่อมีปัญญาเพิ่มขึ้น ก็จะมีการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมด้วยความเข้าใจ