เรากำหนดรู้ทัน

การใช้คำว่า "เรากำหนดรู้ทัน" มีสภาวะอย่างไร

เป็นการยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นตัวเรา เมื่อสติไม่เกิด ไม่ระลึกรู้ ก็หลงยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นเรา เมื่อสติไม่เกิด ไม่ระลึกรู้ ก็หลงยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ขณะที่กำลังเห็น คิดว่ามีศาลา มีคน มีวัตถุต่างๆ แต่ปัญญารู้ว่าสิ่งที่ปรากฏทางตา ไม่ใช่คนหรือวัตถุสิ่งใดสิ่งหนึ่งเลย เป็นเพียงธาตุชนิดหนึ่งซึ่งปรากฏทางตาเท่านั้น หลับตาแล้วไม่มีเลย ขณะที่คิดหรือจำว่าเป็นคน หรือขณะหลับตาแล้วคิดว่ายังมีคนนั่งอยู่นั้น ไม่ใช่ขณะที่เห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา ถ้าขณะหลับตา แล้วคนออกไปจากศาลากันหมดก็อาจคิดว่ายังมีคนอยู่ในศาลา ความจริงก็คือ ขณะที่คิดไม่ใช่ขณะที่เห็นสภาพธรรมเกิดดับสืบต่อสลับกันเร็วมากทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ จึงยึดถือรวมกันเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด

เพราะฉะนั้น ไม่ใช่เราจะกำหนดรู้ทันสภาพธรรมใดหรือสิ่งใด แต่สตินั่นเองระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ แต่ละลักษณะจนกว่าจะรู้ชัด จึงจะปรากฏว่าไม่ใช่ตัวตนได้