การเข้าถึงธรรมเป็นกระบวนการอะไร

ลำดับขั้นแห่งการเข้าถึงองค์คุณแห่งธรรมเป็นกระบวนการอะไร

เป็นการศึกษาตามลำดับ คือ ตั้งแต่ขั้นเข้าใจว่า ธรรม คืออะไร

ธรรม คือสิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้ ตรวจสอบความรู้ดูว่า เข้าใจในสิ่งที่มีจริงในขณะนี้แล้วหรือยัง ต้องอาศัยการฟังจึงสามารถที่จะเข้าใจว่า สิ่งที่มีจริงในขณะนี้เป็นธรรมอย่างไร เช่น ในขณะนี้ซึ่งได้ยินเสียง เสียงมีแน่นอน แต่ถ้าไม่มีสภาพรู้ ซึ่งเป็นนามธรรม และไม่มีรูปร่างใดๆ ทั้งสิ้น เสียงก็ไม่ปรากฏ สภาพรู้เป็นธาตุชนิดหนึ่ง ซึ่งต่างกับรูปธาตุ เพราะว่ารูปธาตุไม่สามารถจะรู้อะไรได้เลย แต่นามธาตุไม่มีรูปร่าง นามธาตุเป็นธาตุ ซึ่งเมื่อเกิดแล้วต้องรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใด จึงเป็นนามธาตุ

นามธาตุได้แก่ จิตและเจตสิก ในขณะนี้กำลังเกิดพร้อมกัน แล้วก็ดับพร้อมกัน ในขณะที่เสียงปรากฏ หมายความว่า ต้องมีธาตุรู้เสียง คือได้ยิน ถ้าไม่มีธาตุรู้ มีแต่เพียงรูป ไม่มีสัตว์ บุคคลในที่นี้เลย แม้ว่ามีเสียงในศาลา เสาก็ได้ยินไม่ได้ พัดลมก็ได้ยินไม่ได้ อะไรๆ ก็ได้ยินไม่ได้ เพราะว่าไม่ใช่ธาตุรู้ ไม่ใช่สภาพรู้ แต่ที่สิ่งหนึ่งสิ่งใดจะมีปรากฏในโลกได้ เพราะมีธาตุรู้เกิดขึ้น และต้องรู้สิ่งที่กำลังปรากฏ จึงเห็น จึงได้ยิน จึงได้กลิ่น จึงลิ้มรส จึงได้รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกาย จึงคิดนึกต่างๆ เป็นลักษณะของธาตุรู้ซึ่งไม่ใช่เรา เป็นสภาพของนามธรรม คือ จิตและเจตสิก

เพราะฉะนั้น ก่อนอื่นที่จะอบรมเจริญปัญญาถึงขั้นที่จะรู้แจ้งลักษณะของสภาพธรรม ก็ต้องมีการศึกษาเรื่องของธรรมะ ให้เข้าใจจริงๆ ก่อนว่าขณะนี้ทุกอย่างที่ปรากฏที่มีจริง เป็นธรรมอย่างใดอย่างหนึ่งใน ๒ อย่าง คือ เป็นนามธรรมหรือเป็นรูปธรรม