การเจริญสมถะ และ วิปัสสนาต่างกันอย่างไร

การเจริญสมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนามีจุดประสงค์ต่างกันอย่างไร

ต่างกันที่ สมถภาวนา เป็นการเจริญกุศลด้วยปัญญาที่เห็นโทษของจิตที่ไม่สงบ ผู้ที่มีปัญญาจริงๆ จะรู้ว่า เมื่อเห็นสิ่งใดที่ไม่สงบด้วยโลภะบ้าง โทสะบ้าง โมหะบ้าง เมื่อยินเสียงก็ไม่สงบด้วยโลภะบ้าง โทษะบ้าง โมหะบ้าง ผู้จะเจริญสมถภาวนา เป็นผู้มีสติสัมปชัญญะ สามารถรู้ขณะที่เป็นอกุศลจิตว่าต่างกับขณะที่เป็นกุศลจิต จึงมีปัญญารู้ว่า จิตจะสงบเป็นกุศลได้ เมื่อตรึกถึงอารมณ์ที่ทำให้จิตสงบขึ้น สงบขึ้น ได้อย่างไร ฉะนั้น การเจริญสมถภาวนาจึงมีจุดประสงค์ให้จิตสงบเป็นกุศลมั่นคงขึ้น มั่นคงขึ้นจนเป็นสมาธิขั้นต่างๆ

ส่วน การเจริญวิปัสสนาภาวนา นั้น เป็นการอบรมเจริญสติปัฏฐานระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม ที่เกิดขึ้นปรากฏเพราะเหตุปัจจัย ตามปกติตามความเป็นจริง จนปัญญาเจริญขึ้น คมกล้าขึ้น เมื่อรู้แจ้งอริยสัจจธรรม ก็ดับกิเลสได้เป็นสมุจเฉท