ครุกรรม

ครุกรรม

ครุ (หนัก) + กมฺม (เจตนาซึ่งเป็นผู้กระทำ)

กรรมหนัก หมายถึง กุศลกรรมหรืออกุศลกรรมที่กำลังมากซึ่งแม้มีกรรมอื่นอยู่ก็ไม่สามารถขัดขวางการให้ผลของครุกรรมได้ ต้องให้ผลก่อนในชาติเป็นลำดับต่อไปแน่นอน

อกุศลที่มีโทษมากซึ่งเป็นครุกรรม ได้แก่ อนันตริยกรรม ๕ คือ

ฆ่ามารดา ๑

ฆ่าบิดา ๑

ฆ่าพระอรหันต์ ๑

ทำให้พระพุทธเจ้าห้อเลือด ๑

ทำลายสงฆ์ให้แตกกัน ๑

เจตนาเจตสิกที่เกิดกับโทสมูลจิต ๒ ดวงและนิยตมิจฉาทิฏฐิ (ความเห็นผิดที่ดิ่งจนแก้ไขไม่ได้) เจตนาเจตสิกที่เกิดกับโลภมูลจิตทิฏฐิคตสัมปยุตต์ ๔ ดวงให้ผลทำให้ปฏิสนธิในอบายภูมิ ในชาติต่อไปแน่นอน

ส่วนกุศลกรรมที่มีอานุภาพมากซึ่งเป็นครุกรรมได้แก่ มหัคคตกุศลซึ่งเป็นมโนกรรม คือเจตนาเจตสิกที่เกิดกับ รูปาวจรกุศลจิต ๕ ดวงและอรูปาวจรกุศลจิต ๔ ดวงเมื่อฌานจิตไม่เสื่อมจึงเป็นครุกรรมให้ผลปฏิสนธิในรูปพรหมภูมิ หรืออรูปพรหมภูมิ ในชาติต่อไปแน่นอน ถ้าฌานจิตเสื่อมก็เป็นอโหสิกรรม คือไม่ให้ผลแต่อย่างใด