คันธรูป

คันธรูป

คนฺธ (กลิ่น) + รูป (รูป)

รูปคือกลิ่น หมายถึง สิ่งที่สามารถปรากฏได้ทางจมูก ซึ่งมีลักษณะที่กระทบกับฆานปสาท จะเป็นกลิ่นที่เหม็น หอม หรือกลิ่นบูดเน่าอย่างไร ก็เป็นเพียงสภาพที่ปรากฏได้ทางจมูกในขณะปัจจุบันเท่านั้น เป็นสภาพที่ไม่รู้อารมณ์อย่างหนึ่ง ฉะนั้น ขณะที่รู้ความหมายว่าเป็นกลิ่นของอะไร เช่น กลิ่นดอกไม้ กลิ่นปลาเน่า กลิ่นอุจจาระ เป็นต้น เป็นบัญญัติซึ่งจิตคิดทางมโนทวารคิดถึงเรื่องของกลิ่น หลังจากที่จิตรู้กลิ่นทางจมูกดับไปแล้ว

คันธรูป คือกลิ่นจะเป็นความเหม็นหอมในที่ซ่อนเร้นอย่างไรก็ยังคงเป็นคันธรูปแต่ถ้ามีจิตที่รู้กลิ่นเกิดขึ้น กลิ่นนั้นจึงได้ชื่อว่า คันธารมณ์

คันธารมณ์ เป็นอารมณ์ของจิตได้ ๒ ทวาร คือ ฆานทวาร ในขณะปัจจุบันและมโนทวาร เมื่อฆาสนทวารวิถีจิตดับไปแล้ว