วิญญัติรูป ๒ คือ กายวิญญัติรูปและวจีวิญญัติรูป

รูปที่มีใจครองนั้น เมื่อจิตต้องการให้รูปแสดงความหมายทางกายตามที่จิตรู้ในอาการนั้นขณะใด ขณะนั้นจิตเป็นสมุฏฐานให้ กายวิญญัติรูป คือ อาการพิเศษ ที่มีความหมายของรูปเกิดขึ้นตามที่จิตรู้ในอาการนั้น ทางตา หรือทางหน้า หรือ ท่าทางเช่น ถลึงตา ยิ้มเยาะ เหยียดหยาม หรือ ห้ามปราม เป็นต้น เมื่อจิตไม่ต้องการให้รูปแสดงความหมาย กายวิญญัติรูปก็ไม่เกิด

ขณะใดที่จิตเป็นปัจจัยให้เกิดเสียงทางวาจา ซึ่งเป็นการพูด การเปล่งเสียงให้รู้ความหมาย ขณะนั้นจิตเป็นสมุฏฐาน คือเป็นปัจจัยให้ วจีวิญญัติรูป เกิดขึ้นกระทบฐานที่เกิดของเสียงต่างๆ เช่น ริมฝีปาก เป็นต้น ถ้าวจีวิญญัติรูปไม่เกิด การพูด หรือการเปล่งเสียงต่างๆ ก็มีไม่ได้ กายวิญญัติรูปและวจีวิญญัติรูปเป็นอสภาวรูป ที่เกิดและดับพร้อมจิต

รวมอวินิพโภครูป ๘ + ลักขณรูป ๔ + ปริจเฉทรูป ๑ + ปสาทรูป ๕ + หทยรูป ๑ + ชีวิตินทริยรูป ๑ + ภาวรูป ๒ + วิการรูป ๓ + วิญญัติ รูป ๒ รวมเป็น ๒๗ รูป

ในบางแห่งจะรวมวิการรูป ๓ และวิญญัติรูป ๒ เป็นวิการรูป ๕

ดาวน์โหลดหนังสือ --> ปรมัตถธรรมสังเขป