เรียนถามเรื่องอภิสังขาร
ได้เคยฟังท่านอาจารย์แสดงเรื่องปฏิจจสมุปบาท ได้กล่าวถึง สังขาร ว่าหมายถึง อภิสังขาร ขอความอนุเคราะห์ว่า ที่กล่าวว่าสังขารในปฏิจจสมุปบาท คือ อภิสังขาร ปรากฏอยู่ในหัวข้อเรื่องใดในพระไตรปิฎก คะ เพราะค้นเข้าไปพบแต่คำว่า สังขาร และอธิบายว่า สังขาร คือ กายสังขาร วจีสังขาร ... ค่ะ
ขอบพระคุณอย่างยิ่งค่ะ
ขอความกรุณาช่วยอธิบาย กายสังขาร วจีสังขาร จิตตสังขาร เพิ่มเติมด้วยค่ะ เพราะอ่านแล้วยังไม่เข้าใจ
กายสังขาร วจีสังขาร และจิตสังขาร มีความหมาย 2 นัย ดังนี้ คือ
นัยที่ 1 หมายถึง "เจตนาเจตสิก" ที่เกิดกับโลกียจิต
กายสังขาร คือ กายสัญเจตนา 20 ดวง ได้แก่ กามาวจรกุศล 8 ดวง และอกุศล 12 ดวง ที่เป็นไปในกายทวาร
วจีสังขาร คือ วจีสัญเจตนา 20 ดวง ได้แก่ กามาวจรกุศล 8 ดวง และอกุศล 12 ดวง ที่เป็นไปในวจีทวาร
จิตตสังขาร คือ มโนสัญเจตนา 29 ดวง ได้แก่ โลกียกุศลเจตนา 17 ดวงและโลกียอกุศลเจตนา 12 ดวงที่เป็นไปแล้ว (เกิดขึ้น) แก่ผู้นั่งคิดอยู่ในที่ลับ โดยไม่ได้ทำการไหวกายและวาจา
นัยที่ 2 สังขาร 3 ในหมวดนี้ โดยมากจะเกี่ยวเนื่องกับสัญญาเวทยิตนิโรธ เพราะเหตุว่า "ผู้เข้านิโรธสมาบัติ กายสังขาร วจีสังขาร และจิตตสังขารย่อมดับไปตามลำดับ"
สังขาร 3 (สภาพที่ปรุงแต่ง)
กายสังขาร (สภาพที่ปรุงแต่งกาย ได้แก่ อัสสาสะ ปัสสาสะ คือ ลมหายใจเข้าออก)
วจีสังขาร (สภาพที่ปรุงแต่งวาจา ได้แก่ วิตกและวิจาร)
จิตตสังขาร (สภาพที่ปรุงแต่งจิต ได้แก่ สัญญา และเวทนา)
