การเจริญสมาธิเป็นเรื่องยากที่จะให้สำเร็จถึงความสงบเป็นฌานขั้นต่างๆ โดยเฉพาะผู้ที่เป็นฆราวาสที่ยังมีเครื่องกังวลมาก เป็นผู้ติดข้องมากในกามทั้งหลาย และไม่มีปัญญาเครื่องพิจารณาเห็นโทษของกามทั้งหลายด้วย สิ่งเหล่านี้เป็นข้าศึกของความสงบทั้งสิ้น ในวิสุทธิมรรค กัมมฐานคหณนิเทส ได้อธิบายการเจริญสมถภาวนาหรือสมาธิภาวนาว่าเบี้องตนพึงยังศีลให้บริสุทธิ์ พึงตัดปลิโพธทั้ง ๑๐ และเข้าไปหาผู้เป็นกัลยาณมิตร ถือเอากรรมฐาน ๔๐ ข้อ ข้อใดข้อหนึ่ง เลือกที่อยู่ที่เหมาะสมแก่การเจริญสมาธิ เป็นต้น ข้อความนี้ท่านกล่าวถึงเบื้องต้นก่อนที่จะอบรมสมาธิภาวนา ถ้าชำระสิ่งเหล่านี้ให้หมดจดไม่ได้ เท่ากับว่าการเจริญภาวนาที่จะทำให้เกิดผลคือความสงบเป็นขั้นๆ ไม่สามารถให้เกิดขึ้นได้ และกัลยาณมิตรต้องเป็นผู้มีศีลบริสุทธิ์ มีปัญญา มีความรู้พระธรรมวินัยอย่างแตกฉาน ท่านยกตัวอย่างคือ ผู้ทรงพระไตรปิฎก เป็นต้น และตัวผู้จะเจริญภาวนาต้องมีปัญญา คือ ปฏิสนธิพร้อมปัญญา มีความรู้ว่าขณะไหนมีสติและขณะไหนหลงลืมสติ แต่ในพระไตรปิฎก พระพุทธองค์แสดงการเจริญสมาถภาวนาที่เหมาะกับชีวิตอุบาสกผู้ครองเรือนเพื่อให้สงบระงับอกุศลเพียงชั่วคราว

พระพุทธองค์ก็แสดงไว้ ๖ ประการ มีพุทธานุสติ ธรรมานุสติ สังฆานุสติ ศีลานุสติ จาคานุสติ เทวตานุสติ อนุสติเหล่านี้ควรเจริญในชีวิตประจำวัน โดยมีการใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับสังคมได้ ส่วนวิธีการฝึกอบรมกสิณมีแสดงไว้ในวิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ ควรศึกษาให้เข้าใจและเป็นไปตามลำดับ ไม่ควรไปทำโดยขาดความเข้าใจ

๗. การอบรมสมถภาวนามีมาก่อนพระพุทธองค์ตรัสรู้ หลังจากพระองค์ตรัสรู้แล้วทรงแสดงข้อปฏิบัติหรือปฏิปทาให้พ้นจากกิเลสดับทุกข์ทั้งปวงไ ด้ด้วยการเจริญวิปัสสนาหรืออริยมรรคมีองค์ ๘ ประการ มีสัมมาทิฏฐิ เป็นต้น เพราะฉะนั้นอายุของสัตว์ทั้งหลายน้อย เรามีเวลาในโลกนี้ไม่มาก ถ้าเราไปเสียเวลากับการเจริญสมถภาวนาเพื่อให้เกิดฌานและอภิญญาก่อนชาตินี้เราอาจจะไม่มีโอกาสได้อบรมวิปัสสนาเลย จะตายไปพร้อมกับความไม่รู้อยู่นั่นเอง

ขออนุโมทนาครับ

มีคำถามค่ะ ฉันเพ่งหลอดนีออนสีขาว พอหลับตาทำไมเป็นสีเหลือง และต้องพ่งสีเหลียงนี้ไหม หรือต้องจำสีขาวของหลอดไฟให้เข้าหัว ตอนหลับตานั้นที่เป็นสีเหลืองคงเป็นเพราะว่าแสงหลอดไฟทำให้สายตาจำภาพสท้อนหรืออย่างไรคะ
คำถามที่ต้องการมากคือ หลับตาแล้วเป็นสีเหลืองนั้นควรเพ่งต่อไปไหมคะ

อยากมีอาจารย์ให้ถามแล้วตอบแบบทันใจน่ะคะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อบรมปัญญาให้เข้าใจความจริง จะเป็นประโยชน์ทั้งชาตินี้ และชาติต่อๆ ไป กุศลที่ทำได้เสมอๆ คือ การฟังพระธรรมที่พระอรหันตสัมมาสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง มีคุณค่ามหาศาลสำหรับชีวิตที่ต้องเดินทางต่อไป อีกแสนไกล และกันดาร

ขอเชิญศึกษาพระธรรม...

รวมลิงก์เมนูต่างๆ ในเว็บไซต์

พระไตรปิฎก

ฟังธรรม

วีดีโอ

ซีดี

หนังสือ

กระดานสนทนา

การที่ได้มีโอกาสศึกษาพระธรรม ฟังพระธรรม ทำให้มีความเข้าใจตามความเป็นจริงว่า ทุกสิ่งทุกอย่าง เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏแล้วก็หมดไป ไม่ว่าจะเป็นทางตา ทางหูทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ จิตทุกขณะเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป หมดไป ไม่มีอะไรเหลือเลยจริงๆ จากภพหนึ่งไปอีกภพหนึ่ง ดังนั้น เมื่อเป็นเช่นนี้ สิ่งที่ควรสั่งสมไปทุกภพทุกชาติ นั่นก็คือ กุศล (รวมถึงการอบรมเจริญปัญญา ในชีวิตประจำวันด้วย)

ไม่แนะนำให้ใครไปทำอะไรด้วยความไม่รู้ ด้วยความจดจ้องต้องการ ด้วยความเป็นตัวตน แนะนำให้ศึกษาพระธรรมให้เข้าใจ โดยไม่ต้องไปทำอะไรที่ผิดปกติ เป็นผู้มีชีวิตปกติ แต่ไม่ขาดการศึกษาพระธรรม และน้อมประพฤติตามพระธรรมในชีวิตประจำวัน

สำหรับในเรื่องของการอบรมเจริญสมถภาวนา เช่น กสิณ ๑๐ นั้น เป็นเรื่องที่ละเอียดลึกซึ้งมาก พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงละเอียดลึกซึ้งมาก ถ้าไปทำอะไรด้วยความไม่รู้ มีแต่จะเพิ่มพูนความไม่รู้ให้มีมากขึ้น ครับ

กสิณ เป็นอารมณ์ที่สามารถเป็นปัจจัยให้จิตสงบจากนิวรณ์ เป็นอัปปนาสมาธิจนถึงฌานจิตที่ ๕ (โดยปัญจกนัย) แต่ถ้าไม่ได้ระลึกรู้ลักษณะของฌานจิต ซึ่งเป็นนามธรรม ไม่ใช่ตัวตน สัตว์ บุคคล ก็ยังไม่ใช่หนทางที่เป็นมัชฌิมาปฏิปทา ที่พระผู้มีพระภาคทรงตรัสรู้และทรงแสดง เพื่อความพ้นจากทุกข์ทั้งปวง

... กสิณ ๑๐ ...

ชื่อว่า กสิณ เพราะอรรถว่า ทำอารมณ์ทั้งสิ้น

กสิณ ๑๐ ได้แก่ ...

๑. ปถวีกสิณ ระลึกถึงแต่ดินเท่านั้น

๒. อาโปกสิณ ระลึกถึงแต่น้ำเท่านั้น

๓. เตโชกสิณ ระลึกถึงแต่ไฟเท่านั้น

๔. วาโยกสิณ ระลึกถึงแต่ลมเท่านั้น

๕. นีลกสิณ ระลึกถึงแต่สีเขียวเท่านั้น

๖. ปีตกสิณ ระลึกถึงแต่สีเหลืองเท่านั้น

๗. โลหิตกสิณ ระลึกถึงแต่สีแดงเท่านั้น

๘. โอทาตกสิณ ระลึกถึงแต่สีขาวเท่านั้น

๙. อาโลกกสิณ ระลึกถึงแต่แสงสว่างเท่านั้น

๑๐. อากาสกสิน ระลึกถึงแต่อากาศเท่านั้น

จากหนังสือ --> ปรมัตถธรรมสังเขป

อารมณ์ ๔๐ อารมณ์

อาหาเรปฎิกูลสัญญา ๑ คือ การระลึกถึงความปฎิกูลของอาหาร จิตสงบได้ถึงอุปจารสมาธิ

จตุธาตุววัฎฐาน ๑ คือ การระลึกถึง ธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม ที่กาย จิตสงบได้ถึงอุปจารสมาธิ

อสุภ ๑๐ คือ การระลึกถึงสภาพของซากศพ ๑๐ อย่าง จิตสงบได้ถึงปฐมฌาน

กายคตาสติ (อนุสสติ) ๑ คือ การระลึกถึงความไม่น่าใคร่ของส่วนต่างๆ คืออาการ ๓๒ ของกายแต่ละส่วน เช่น ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เป็นต้น จิตสามารถสงบได้ถึงปฐมฌาน

อานาปานสติ (อนุสสติ) ๑ การระลึกถึงลมหายใจ จิตสงบได้ถึงปัญจมฌาน

กสิณ ๑๐ จิตสงบได้ถึงปัญจมฌาน

พรหมวิหาร ๓ คือ เมตตา ๑ กรุณา ๑ มุทิตา ๑ จิตสงบได้ถึงจตุตถฌานโดยปัญจกนัย (ตติยฌานโดยจตุกกนัย)

พรหมวิหาร ๑ คือ อุเบกขาพรหมวิหาร เมื่อจิตสงบจากพรหมวิหาร ๓ ถึงจตุตถฌานแล้วจึงเจริญอุเบกขาพรหมวิหารต่อไปได้ ในบรรดาพรหมวิหาร ๔

อุเบกขาพรหมวิหารจึงเป็นอารมณ์ของเฉพาะปัญจมฌาน ฌานเดียวเท่านั้น

การอบรมเจริญภาวนามีทั้งการอบรมเจริญความสงบ ซึ่งเป็นสมถภาวนา และการอบรมเจริญปัญญา คือวิปัสสนาภาวนา ทั้งสองอย่างต้องอาศัยปัญญา จึงจะเจริญได้ เพราะเหตุว่าถ้าไม่รู้ลักษณะสภาพของจิตที่ต่างกันระหว่างกุศลจิตและอกุศลจิต ก็ย่อมจะเจริญสมถะ คือความสงบจากอกุศล ไม่ได้

ฉะนั้น การอบรมเจริญความสงบของจิต จึงต้องมีสติสัมปชัญญะที่สามารถรู้สภาพที่ต่างกันของ กุศลจิตและอกุศลจิตในขณะนี้เสียก่อน แล้วจึงจะอบรมเจริญกุศลที่เป็นความสงบ คือสมถภาวนา สำหรับวิปัสสนาภาวนา เป็นสติสัมปชัญญะที่สามารถรู้สภาพที่ต่างกันของนามธรรมและรูปธรรม ตามความเป็นจริง