ติตติรชาดก .. ไม่ควรมองข้าม
[เล่มที่ 55] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๑ - หน้าที่ 352
ข้อความตอนหนึ่งจาก ...
ติตติรชาดก
ในอดีตกาล มีสหายทั้งสาม คือ นกกระทา ลิง ช้าง อาศัยต้นไทรใหญ่ต้นหนึ่งอยู่ในหิมวันประเทศ. สหายทั้งสามนั้น ได้เป็นผู้ไม่เคารพ ไม่ยำเกรงกันและกัน. ลำดับนั้น สหายทั้งสามนั้น ได้มีความคิดดังนี้ว่า การที่เราทั้งหลายอยู่กันอย่างนี้ไม่สมควร ถ้ากระไร พวกเราพึงกระทำการอภิวาท เป็นต้น แก่บรรดาพวกเราผู้ซึ่งแก่กว่าอยู่.
สหายทั้งสามคิดกันอยู่ว่า บรรดาพวกเรา ก็ใครเล่าเป็นผู้ที่แก่กว่า. วันหนึ่ง คิดกันว่าอุบายนี้มีอยู่. สัตว์ทั้ง ๓ นั่งอยู่ที่โคนต้นไทร นกกระทาและลิง จึงถามช้างว่า ดูก่อนช้างผู้สหาย ท่านรู้จักต้นไทรนี้ ตั้งแต่กาลมีประมาณเพียงไร? ช้างนั้นกล่าวว่า ดูก่อนสหายทั้งหลาย ในเวลาเป็นลูกช้างรุ่น เราเดินทำพุ่มต้นไทรนี้ไว้ในระหว่างขาอ่อน ก็แหละในเวลาที่เรายืนคร่อมอยู่ ยอดของมันกระทบท้องเรา เมื่อเป็นอย่างนี้ เราจึงรู้จักต้นไทรนี้ ตั้งแต่เวลายังเป็นพุ่ม. สหายแม้ทั้งสองจึงถามลิงโดยนัยก่อนนั่นแหละอีก. ลิงนั้นกล่าวว่า สหายทั้งหลายเราเป็นลูกลิงนั่งอยู่ที่ภาคพื้น ไม่ต้องชะเง้อคอเลย เคี้ยวกินหน่อของไทรอ่อนนี้ เมื่อเป็นอย่างนี้ เราจึงรู้จักต้นไทรนี้ ตั้งแต่เวลายังเป็นต้นเล็กๆ . ลำดับนั้น สหาย แม้ทั้งสองนอกนี้จึงถามนกกระทา โดยนัยก่อนนั่นแหละ. นกกระทานั้นกล่าวว่า สหายทั้งหลาย เมื่อก่อน ต้นไทรใหญ่ได้มีอยู่ในที่ชื่อโน้น เรากินผลของมันแล้วถ่ายอุจจาระลงในที่นี้ ตั้งแต่นั้น ต้นไทรนี้จึงเกิดเป็นอย่างนั้น เราจึงรู้จักต้นไทรนี้ ตั้งแต่มันยังไม่เกิด เพราะฉะนั้น เราจึงเป็นผู้แก่กว่าท่านทั้งหลายโดยกำเนิด
เมื่อนกกระทากล่าวอย่างนี้ ช้างและลิงจึงได้กล่าวกะนกกระทาผู้เป็นบัณฑิตว่า สหาย ท่านเป็นผู้แก่กว่าเราทั้งหลาย จำเดิมแต่นี้ไป พวกเราจักกระทำสักการะ การเคารพ การนับถือ การไหว้ การบูชา และการอภิวาท การลุกรับ อัญชลีกรรม สามีจิกรรม แก่ท่าน และจักตั้งอยู่ในโอวาทของท่าน อนึ่ง ตั้งแต่นี้ไป ท่านพึงให้โอวาทและอนุศาสนีแก่เราทั้งหลาย
ตั้งแต่นั้นมา นกกระทา ได้ให้โอวาทแก่ลิงและช้างเหล่านั้น ให้ตั้งอยู่ในศีล แม้ตนเองก็สมาทานศีล. สหายแม้ทั้งสามนี้ตั้งอยู่ในศีล ๕ มีความเคารพยำเกรงกันและกัน ในเวลาสิ้นชีวิต ได้เป็นผู้มีเทวโลกเป็นที่ไปในเบื้องหน้า
*ติตติร หมายถึง นกกระทา
ขอเชิญอ่านพระสูตรและอรรถกถา ...
ขออนุโมทนาค่ะ เรื่องนี้มีประโยชน์มากจริงๆ การทำการสักการะ การเคารพ การนับถือ การไหว้ การบูชา การอภิวาท การลุกรับ อัญชลีกรรม เป็นสามีจิกรรม เป็นคุณธรรมความดีงามที่ทุกคนควรสั่งสม เป็นความเห็นถูกค่ะ
ผู้รู้เห็นประโยชน์ก่อน แล้วบอกสิ่งที่เป็นประโยชน์นั้นแก่ผู้อื่น เป็นผู้ควรบูชาครับ อนุโมทนาครับ
ขออนุโมทนาข้อสังเกตประการหนึ่งของพระสูตรนี้คือ สหายทั้งสามตนเป็นผู้ตรง ไม่กล่าวคลาดเคลื่อนจากความจริง ซึ่งหากสหายทั้งสามเป็นพาล กล่าวคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริงแล้ว ก็ไม่อาจมีสิ่งใดใช้อ้างอิงความอาวุโสของแต่ละตนได้ ดังนั้น ผู้ศึกษาธรรมทั้งหลายจึงควรเห็นประโยชน์ของความเป็นผู้ตรง ไม่กล่าวอ้างคุณธรรมของตนที่คลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง และเป็นผู้ว่าง่ายต่อท่านผู้รู้ที่สงเคราะห์ผู้อื่นโดยธรรม
