ฌานสมาบัติ

ฌานสมาบัติ

ฌาน (สภาพที่เพ่ง เผา) + สมาปตฺติ (การถึงทั่วพร้อม การเข้าถึง)

การเข้าถึงฌานจิต หมายถึง ขณะที่ฌานจิตของฌานลาภีบุคคล เกิดขึ้นสืบต่อกันทางมโนทวารโดยไม่มีภวังคจิตเกิดคั่น ตลอดเวลาที่ได้อธิษฐานไว้

การเข้าฌานสมาบัติ เป็นทิฏฐธรรมสุขวิหาร คือ เครื่องอยู่เป็นสุขในปัจจุบันของผู้ได้ฌาน เพราะสามารถระงับทุกขเวทนาทางกายได้ เนื่องจากฌานจิตรู้อารมณ์ของกรรมฐาน ที่ถึงอัปปนาเพียงอย่างเดียว ไม่รับรู้อารมณ์อื่นเลย ฌานสมาบัติมี ๒ ประเภท คือ

๑. กุศลฌานสมาบัติ เป็นการเข้าฌานของปุถุชน พระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี ผู้ได้ฌาน

๒. กิริยาสมาบัติ เป็นการเข้าฌานของ พระอรหันต์ผู้ได้ฌาน

ฌานสมาบัติยังแยกอีกเป็น ๒ ประเภทตามขั้น คือ รูปฌานสมาบัติ ๔ และอรูปฌานสมาบัติ ๔ เรียกว่า สมาบัติ ๘