ไตรสิกขา
ไตรสิกขา
ติ (สาม) + สิกขา (สภาพอันพึงศึกษา)
สภาพอันพึงศึกษา ๓ อย่าง หมายถึง ศีลสิกขา จิตตสิกขา และปัญญาสิกขา ซึ่งเป็นหลักคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แบ่งเป็นการศึกษา ๓ ระดับ คือ ปริยัติ ปฏิบัติ และ ปฏิเวธ
ขั้นปริยัติ คือ ขณะที่ศึกษาเรื่องของศีล จิต (หรือสมาธิ) และปัญญา จากการฟังการอ่านพระธรรมที่พร้อมด้วยเหตุผล พระไตรปิฎกและอรรถกถา
ขั้นปฏิบัติ คือ เมื่อสติเกิดขึ้นเป็นไปในขั้นศีล หรือเป็นไปในสมถภาวนา หรือวิปัสสนาภาวนา โดยเฉพาะขณะที่สติปัฏฐานเกิดขึ้น เป็นศีลสิกขา เพราะเป็นอินทริยสังวรศีล มีสติที่ระวังสังวรทางทวารทั้ง ๖ เป็นจิตตสิกขา เพราะเอกัคคตาเจตสิกซึ่งเป็นตัวสมาธิ ทำให้จิตสงบจากกิเลส และเป็นปัญญาสิกขา เพราะปัญญาที่เกิดพร้อมกับสติปัฏฐาน ค่อยๆ เจริญขึ้นในขณะที่ศึกษาสภาพนามธรรมหรือรูปธรรม
ขั้นปฏิเวธ คือ ขณะที่มรรคจิตเกิดขึ้นพร้อมกับเจตสิก ที่เป็นองค์มรรค ๘ ได้แก่
สัมมาทิฏฐิ (ปัญญาเจตสิก) และ สัมมาสังกัปปะ (วิตกเจตสิก) เป็นปัญญาสิกขา
สัมมากัมมันตะ สัมมาวาจา สัมมาอาชีวะ (วิรตีเจตสิก ๓) เป็นศีลสิกขา
สัมมาวายามะ (วิริยเจตสิก) สัมมาสติ (สติเจตสิก) สัมมาสมาธิ (เอกัคคตาเจตสิก) เป็นจิตตสิกขา
เนื่องจากมีเจตสิกหลายตัวที่อยู่ในมรรคมีองค์แปด และเจตสิกอื่นๆ ที่เป็นกุศล อยากทราบว่าทำไมเอกัคคตาเจตสิก (สมาธิ) ถึงได้ถูกยกเป็นหนึ่งในไตรสิกขาควบคู่กับ ศีลสิกขา และ ปัญญาสิกขา และจากข้อความ "เป็นจิตตสิกขา เพราะเอกัคคตาเจตสิกซึ่งเป็นตัวสมาธิ ทำให้จิตสงบจากกิเลส" อยากทราบว่า เอกัคคตาเจตสิกซึ่งเป็นตัวสมาธิ ทำให้จิตสงบจากกิเลสได้อย่างไรครับ
ขอรบกวนเพื่อนสหายธรรม ช่วยให้คำตอบด้วยครับ ถ้าเข้าใจผิดอะไรต้องขออภัยด้วย
เอกัคคตาเจตสิก ที่เกิดร่วมกับอกุศลจิต ไม่ได้ทำให้จิตสงบจากกิเลสเลย แต่เอกัคคตาเจตสิก ที่เกิดร่วมกับกุศลจิต ทำให้จิตสงบจากกิเลส ดังนั้น ลำพังเพียงเอกัคคตาเจตสิก ไม่ได้ทำให้จิตสงบ แต่ต้องอาศัยสัมปยุตธรรมที่เกิดร่วมกันคือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาสติ เป็นต้น จิตจึงสงบจากอกุศลครับ
ขอบคุณครับสำหรับคำตอบ "ขั้นปริยัติ คือ ขณะที่ศึกษาเรื่องของศีล จิต (หรือสมาธิ) และปัญญาจากการฟังการอ่านพระธรรมที่พร้อมด้วยเหตุผล พระไตรปิฎกและอรรถกถา จากข้อความดังกล่าว อยากทราบว่าคำว่า 'หรือสมาธิ' ที่อยู่ในวงเล็บหมายถึงอะไรในกรณีนี้ หมายถึงจิตสิกขาใช่ไหมครับ แต่ทำไมใช้คำว่าสมาธิด้วย ครับ
