รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส คิดนึก
ถ้ากล่าวโดยปรมัตถธรรมที่กระผมได้ยินได้ฟังมา รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส คิดนึก ไม่ได้เกิดขึ้นพร้อมกัน อะไรทำให้ทราบว่าเกิดขึ้นไม่พร้อมกัน แต่ในชีวิตประจำวันของผมแล้วเห็น ได้ยิน รู้รส รู้สัมผัส การคิดนึก ยังรวมกันเกิดขึ้นพร้อมกันตลอดเวลา เพราะว่ายังมิได้เจริญสติใช่หรือไม่ การเจริญสติ เจริญอย่างไรครับ
สภาพธรรมคือ นามธรรม และรูปธรรม เกิดขึ้นและดับไปอย่างรวดเร็วขณะเห็น ได้ยิน รู้กลิ่น ลิ้มรส กระทบสัมผัสทางกาย หรือคิดนึกก็เป็นคนละขณะกัน เช่นขณะที่เห็น ก็ไม่ใช่ขณะที่ได้ยิน แต่ด้วยการเกิดดับสืบต่อที่รวดเร็ว จึงปรากฏเสมือนเป็นขณะเดียวกัน เช่น เหมือนทั้งเห็นและได้ยินพร้อมกัน การเจริญสติเป็นการรู้ลักษณะสภาพธรรมแต่ละอย่างตามความเป็นจริง แต่ก็ไม่ใช่ว่าการที่สติปัฏฐานเริ่มเกิดบ้างเล็กๆ น้อยๆ จะสามารถประจักษ์ความเกิดดับของสภาพธรรม แยกแยะลักษณะของสภาพธรรมแต่ละอย่างได้ชัดเจนกระจ่างแจ้งเพราะสติและปัญญาก็มีระดับแตกต่างกัน การเจริญสตินั้นเจริญอย่างไร ก่อนอื่นต้องมีความเข้าใจว่าไม่มีความเป็นเราที่จะทำสติ แต่การฟังและการศึกษาธรรมด้วยความเห็นประโยชน์ของการที่ปัญญาจะค่อยๆ อบรมเจริญขึ้น โดยไม่หวังไม่ต้องการไม่ติดข้องที่จะได้สติ ได้ปัญญา หรือได้ผลของการอบรมเจริญ จะเป็นเหตุให้สติและปัญญาจะค่อยๆ เจริญขึ้น