นิปผันนรูป

นิปผันนรูป

นิปฺผนฺน (สำเร็จแล้ว) + รูป (รูป)

รูปที่สำเร็จแล้วจากสมุฏฐานทั้ง ๔ หมายถึง สภาวรูป ๑๘ รูปที่เกิดจากกรรม จิต อุตุ หรืออาหาร โดยตรง ไม่ใช่เพียงอาการของสภาวรูป ซึ่งเป็นอนิปผันนรูป นิปผันนรูป ๑๘ ได้แก่

๑. จักขุปสาทรูป

๒. โสตปสาทรูป

๓. ฆานปสาทรูป

๔. ชิวหาปสาทรูป

๕. กายปสาทรูป

๖. อิตถีภาวรูป

๗. ปุริสภาวรูป

๘. หทยรูป

๙. ชีวิตนทริยรูป (๙ รูปนี้สำเร็จจากัมมสมุฏฐานอย่างเดียว)

๑๐. สัททรูป (สำเร็จจากจิตและอุตุสมุฏฐาน)

๑๑. ปฐวีรูป

๑๒. อาโปรูป

๑๓. เตโชรูป

๑๔. วาโยรูป

๑๕. วัณณรูป

๑๖. คันธรูป

๑๗. รสรูป

๑๘. โอชารูป (๘ รูปเหล่านี้เรียกว่า อวินิพโพครูป เป็นกลุ่มรูปที่เล็กที่สุดที่แยกออกจากกันไม่ได้ สำเร็จจากสมุฏฐานทั้ง ๔)