ธรรมใด เกิดแต่เหตุ พระตถาคต ทรงแสดงเหตุ แห่งธรรมเหล่านั้น

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สภาพธรรมใดเกิดขึ้น สภาพธรรมนั้น ต้องมีปัจจัยปรุงแต่งให้เกิดขึ้น เมื่อไม่มีปัจจัยก็ไม่เกิด ท่านพระสารีบุตรถามท่านพระอัสชิว่า "ใครเป็นศาสดา และศาสดาของท่าน สอนว่าอย่างไร?" ท่านพระอัสสชิตอบว่า
"ธรรมใด เกิดแต่เหตุ พระตถาคตทรงแสดงเหตุ แห่งธรรมเหล่านั้น และความดับแห่งธรรมเหล่านั้น พระมหาสมณะ ทรงสั่งสอนอย่างนี้"

ถ้าพระผู้มีพระภาคไม่ทรงแสดงธรรมที่พระองค์ตรัสรู้ พร้อมทั้งเหตุ ปัจจัยของธรรมนั้นๆ ก็จะไม่มีผู้ใดรู้ว่า ธรรมใดเกิดจากเหตุ ปัจจัยใด ทรงแสดงเหตุ ปัจจัยที่ทำให้เกิดธรรมนั้นๆ ธรรมทั้งปวงจะเกิดขึ้นโดยไม่มีปัจจัยไม่ได้

เหตุ ปัจจัยที่ทำให้เกิดนั้น มีมากและสลับซับซ้อนมาก แต่ด้วยพระสัพพัญญุตญาณ ของพระผู้มีพระภาคฯ ผู้ทรงตรัสรู้ธรรมทั้งปวง พร้อมทั้งเหตุ ปัจจัยของธรรมทั้งปวงนั้น พระองค์จึงทรงแสดงธรรม ตามสภาพความเป็นจริงของธรรมแต่ละประเภท ว่า ธรรมใดเกิดขึ้น ธรรมนั้นมีปัจจัยทำให้เกิดขึ้น ธรรมที่เกิดขึ้นเป็นสังขารธรรม จิต เจตสิก รูป เป็นสังขารธรรม

ข้อความบางตอนจากหนังสือ "ปรมัตถธรรมสังเขป" โดย อ. สุจินต์ บริหารวนเขตต์

ขออนุโมทนา