สิ่งประเสริฐ - ผู้ประเสริฐ [วุฏฐิสูตร]

[เล่มที่ 24] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 302

วุฏฐิสูตร

เทวดาทูลถามพระผู้พระภาคเจ้า ว่า

"บรรดาสิ่งที่งอกขึ้น สิ่งอะไรหนอประเสริฐ

บรรดาสิ่งที่ตกไป อะไรหนอประเสริฐ

บรรดาสัตว์ที่เดินด้วยเท้า ใครเป็นผู้ประเสริฐ

บรรดาชนผู้แถลงคารม ใครเป็นผู้ประเสริฐ"

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า

"บรรดาสิ่งที่งอกขึ้น ความรู้ (วิชชา) เป็นสิ่งประเสริฐ

บรรดาสิ่งที่ตกไป อวิชชา (ตกไป) เป็นสิ่งประเสริฐ

บรรดาสัตว์ที่เดินด้วยเท้า พระสงฆ์เป็นผู้ประเสริฐ

บรรดาชนผู้แถลงคารม พระพุทธเจ้าเป็นผู้ประเสริฐ"

ข้อความจากอรรถกถา

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า วิชฺชา ได้แก่ วิชชาในมรรค ๔ เพราะว่าวิชชานั้น เมื่อเกิด ย่อมถอนขึ้นซึ่งอกุศลธรรมทั้งปวง ฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า วิชฺชา อุปฺปตต เสฏฺา (แปลว่า บรรดาสิ่งที่งอกขึ้น วิชชาเป็นประเสริฐ)

บทว่า อวิชฺชา ได้แก่ มหาอวิชชาอันมีวัฏฏะเป็นมูล เพราะอวิชชาที่ตกไป นั่นเป็นสิ่งประเสริฐกว่าสิ่งที่ตกไป คือที่จมลงไป

บทว่า ปวชฺชมานาน ได้แก่ บรรดาสัตว์ผู้ไปด้วยเท้า คือผู้ไปด้วยลำแข้ง พระสงฆ์ผู้เป็นนาบุญอันไม่ทรามเป็นผู้ประเสริฐ เพราะว่า สัตว์ทั้งหลายเห็นพระสงฆ์นั้นในที่นั้นๆ แล้ว ย่อมถึงความสวัสดี

บทว่า พุทฺโธ อธิบายว่า บุตรหรือว่าบุคคลอื่นๆ จงพักไว้ก่อน บรรดาชนเหล่าใดเหล่าหนึ่งผู้แถลงคารม พระพุทธเจ้าเป็นผู้ยอดเยี่ยม เพราะว่าเหล่าสัตว์ทั้งหลายจำนวนหลายแสน อาศัยการแสดงธรรมของพระองค์แล้ว ก็หลุดพ้นจากเครื่องผูกได้ ดังนี้แล.