การปฏิบัติให้พ้นจากกำเนิดปีศาจ [ปิยังกรสูตร และอรรถกถา]

[เล่มที่ 25] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ 403

๖. ปิยังกรสูตร

ว่าด้วยการปฏิบัติให้พ้นจากกำเนิดปีศาจ

[๘๑๙] สมัยหนึ่ง ท่านพระอนุรุทธะอยู่ในพระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ในกรุงสาวัตถี สมัยนั้นแล

ท่านพระอนุรุทธะลุกขึ้นในเวลาใกล้รุ่งแห่งราตรี กล่าวบทแห่งพระธรรมอยู่.

[๘๒๐] ครั้งนั้นแล นางยักษิณีผู้เป็นมารดาของปิยังกระ ปลอบบุตรน้อยอย่างนี้ว่า ปิยังกระ อย่าอึกทึกไป ภิกษุกำลังกล่าวบทพระธรรมอยู่ อนึ่ง เรารู้แจ้งบทพระธรรมแล้วปฏิบัติ ข้อนั้นจะพึงมีเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่เรา

[๘๒๑] เราสำรวมในเหล่าสัตว์มีปราณ เราไม่กล่าวเท็จทั้งที่รู้อยู่ เราศึกษา ทำตนให้เป็นผู้มีศีลดีนั่นแหละ เราจะพ้นจากกำเนิดปีศาจ

พระสุตตันตปฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรคเลม ๑ ภาค ๒ - หนาที่ 404

อรรถกถาปยังกรสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปยังกรสูตรที่ ๖ ตอไปนี้ :-

บทวา เชตวเน ความวา พระอนุรุทธะ อยูในวิหารชื่อโกสัมพกุฏี ทายพระเชตวัน. ธรรม ๒๖ วรรคทานยกขึ้นรวบรวมไวแผนกหนึ่ง ประสงควา ต ในบทนี้วา ธมฺมปทานิ. สมัยนั้น พระเถระ นั่งภายในวิหาร ณ ที่นั้น สวด อัปปมาทวรรคเปนสรภัญญะ ดวยเสียงไพเราะ.

บทวา เอว โตเสส ความวา ไดยินวา นางยักษิณีนั้น อุมบุตรชื่อปยังกระ แสวงหาอาหารอยู ตั้งแต ขางหลังพระเชตวัน มุงตรงตอพระนครโดยลําดับ แสวงหาอยูซึ่งของกินที่เสีย คืออุจจาระ ปสสาวะ น้ําลาย น้ํามูก ถึงสถานที่อยูของพระเถระ ไดฟงเสียง อันไพเราะ. เสียงนั้น ตัดผิวหนังเปนไปจดเยื่อในกระดูก เขาไปถึงหัวใจของ นางหยุดอยู. ครั้งนั้น นางยักษิณีนั้น ไมคิดในการแสวงหาอาหาร นางยืน เงี่ยโสตลงฟงธรรม. สวนยกขทารก ไมมีจิตในการฟงธรรมเพราะเปนหนุม. เขาถูกความหิวเบียดเบียนแลว จึงเดือนมารดาแลวๆ เลาๆ วา เพราะเหตุไร แมจึงยืนไมไหวติงเหมือนตอ ในที่แมมาแลว ไมแสวงหาของเคี้ยว หรือของ บริโภคสําหรับลูก. นางคิดวา บุตรจะทําอันตรายแกการฟงธรรมของเรา จึง ปลอบบุตรนอยอยางนี้วา ปยังกระ อยาสงเสียงดัง.

ในบทนั้น บทวา มา สทฺทมกริ ไดแก อยาไดสงเสียงดัง. นางแสดงศีล ๕ ที่สมาทานแลว ตาม ธรรมดาของคนดวยคาถาวา ปาเณสุ จ ดังนี้.

ในบทเหลานั้น บทวา สฺยมามเส ไดแกเราสํารวม คือเปนผูสํารวมแลว. นางงดเวนจากปาณาติบาต

พระสุตตันตปฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรคเลม ๑ ภาค ๒ - หนาที่ 405

ดวยบทนี้. งดเวนจากมุสาวาทดวยบทที่สอง. การงดเวนสามอยางที่เหลือดวย บทที่สาม. บทวา อป มุจฺเจม ปสาจโยนิยา นางยักษิณีกลาววา ลูก เราละเวร ๕ เหลานี้ ที่เกิดขึ้นในยักขโลกเสียแลว ปฏิบัติโดยอุบายอันแยบคาย แลว จึงจะพนจากกําเนิดยักษปศาจซึ่งมีภิกษาหายาก ทั้งจะพากันอดตาย.

จบอรรถกถาปยังกรสูตรที่ ๖