ภยสูตร - ภัย - ๑๙ เม.ย. ๒๕๕๑

สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา

พระสูตร ที่นำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

วันเสาร์ ๑๙ เม.ย. ๒๕๕๑ เวลา ๐๙:๐๐ - ๑๒:๐๐น. คือ

๖. ภยสูตร

[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย อัฏฐกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ ๕๗๐

[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย อัฏฐกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ ๕๗๐

๖. ภยสูตร

[๑๔๖] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คำว่า ภัย เป็นชื่อของกามคำว่า ทุกข์ เป็นชื่อของกาม คำว่า โรค เป็นชื่อของกาม คำว่าหัวฝี เป็นชื่อของกาม คำว่า ลูกศร เป็นชื่อของกาม คำว่า ความข้องเป็นชื่อของกาม คำว่า เปือกตม เป็นชื่อของกาม คำว่าการอยู่ในครรภ์ เป็นชื่อของกาม. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะเหตุไร คำว่า ภัย จึงเป็นชื่อของกาม เพราะบุคคลผู้นี้ยินดีในกามราคะ. พัวพันในฉันทราคะย่อมไม่พ้นไปจากภัยทั้งในปัจจุบัน ทั้งในภายหน้า ฉะนั้น คำว่าภัย จึงเป็นชื่อของกาม. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะเหตุไรคำว่า ทุกข์ ฯลฯ โรค ฯลฯ หัวฝี ฯลฯ ลูกศร ฯลฯ ความข้อง ฯลฯ เปือกตม จึงเป็นชื่อของกาม. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะเหตุไรคำว่า การอยู่ในครรภ์จึงเป็นชื่อของกาม เพราะบุคคลนี้ยินดีในกามราคะ พัวพันในฉันทราคะ ย่อมไม่หลุดพ้นไปจากการอยู่ในครรภ์ทั้งในปัจจุบัน ทั้งในภายหน้า ฉะนั้น คำว่า การอยู่ในครรภ์ จึงเป็นชื่อของกาม.

ภัย ทุกข์ โรค หัวฝี ลูกศร ความข้อง เปือกตม และการอยู่ในครรภ์ นี้เรียกว่ากามที่ ปุถุชนข้องอยู่แล้ว อันกามสุขครอบงำแล้ว ย่อม ไปเพื่อเกิดในครรภ์อีก ก็เพราะภิกษุมีความเพียร ยินดีด้วยสัมปชัญญะ ภิกษุเห็นปานนี้นั้น ก้าวล่วง ทางหมุนเวียนที่ข้ามได้ยากนี้ได้แล้ว ย่อมพิจารณาเห็นหมู่สัตว์ผู้เข้าถึงชาติและและชรา ดิ้นรน อยู่

จบ ภยสูตรที่ ๖

อรรถกถาภยสูตรที่ ๖

ภยสูตรที่ ๖ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

บทว่า คพฺโภ ได้แก่ การอยู่ในครรภ์.

บทว่า ทิฏฺ ธมฺมิกาปิได้แก่ ย่อมไม่หลุดพ้น จากครรภ์มนุษย์แม้อีก เช่นการอยู่ในครรภ์ซึ่งเห็นกันในปัจจุบัน.

บทว่า สมฺปรายิกาปิ ได้แก่ จากครรภ์ที่เหลือเว้นครรภ์ของพวกมนุษย์.

บทว่า อุภยํ เอเต กามา ปวุจฺจนฺติ ความว่า ท่านกล่าวกามเหล่านี้ เป็นคู่กันอย่างนี้ คือ ภัยกับทุกข์ ๑ ภัยกับโรค ๑ภัยกับหัวฝี ๑ ภัยกับลูกศร ๑ ภัยกับความข้อง ๑ ภัยกับเปือกตม ๑ภัยกับการอยู่ในครรภ์ ๑.

บทว่า สาตรูเป็น ได้แก่ กามสุข.

บทว่า ปลิปถํ ได้แก่ ก้าวล่วงทางหมุนเวียนคือวัฏฏะ. ในฐานะนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสวิปัสสนา ทรงถือเอาว่า ภิกษุนั้นบรรลุพระอรหัต จริงอยู่ ทรงพิจารณาหมู่สัตว์เห็นปานนี้ผู้เข้าถึงชาติและชรา ดิ้นรนอยู่ในภพทั้ง ๓ แล. ตรัสวัฏฏะไว้ในพระสูตร ตรัสวิวัฏฏะไว้ในคาถาทั้งหลายแล

จบ อรรถกถาภยสูตรที่ ๖