ปรมัตถธรรม

ปรมัตถธรรม

ปรม (อย่างยิ่ง, ประเสริฐ) + อตฺถ (เนื้อความ) + ธมฺม (สภาพที่ทรงไว้)

ธรรมที่มีเนื้อความที่ประเสริฐอย่างยิ่ง หมายถึง สิ่งที่มีอยู่จริง ได้แก่ จิต เจตสิก รูป นิพพาน เป็นสภาพธรรมที่จะต้องศึกษาให้เข้าใจในเบื้องต้น เพราะเป็นปัจจัยต่อการอบรมปัญญาขั้นสูงขึ้นต่อไป คือจะต้องศึกษาให้เข้าใจว่า สิ่งที่มีจริงโดยปรมัตถ์นั้นเป็นอย่างหนึ่ง และสิ่งที่มีจริงโดยเป็นเพียงการสมมติขึ้นเป็นอีกอย่างหนึ่ง

เมื่อเข้าใจความจริงทั้ง ๒ ประเภทนี้แล้ว จึงรู้ว่าการที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรมนั้น จะต้องเป็นการประจักษ์แจ้งความจริงที่เป็นปรมัตถ์ โดยการระลึกรู้ความจริง คือ จิต เจตสิก รูป ที่ปรากฏในชีวิตประจำวัน จนกว่าจะประจักษ์แจ้งความจริงที่เป็นนิพพานในที่สุด