คิด ไม่ใช่ผลของกรรม

สนทนาธรรมที่มูลนิธิฯ
วันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐
ถอดเทปโดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล

วิจิตร ขณะที่เราเห็นจะวินิจฉัยได้ไหม จะมาขโมยของ

อาจารย์ ไม่ใช่วินิจฉัยแน่นอนค่ะ เห็นแล้วคิด ขณะที่คิดเป็น วิบากหรือเปล่า

วิจิตร เป็นครับ

อาจารย์ การฟังธรรมนะคะ ฟังสิ่งซึ่งกำลังฟังให้เข้าใจ ไม่เอาความคิดเก่าๆ ของเรามารวมด้วย กรรมทำให้จิตเห็นเกิดขึ้น เลือกไม่ได้เลยว่าจะเห็นอะไร ถ้าเป็นผลของอกุศลกรรมก็เห็นสิ่งที่ไม่น่าพอใจ แค่เห็น ทางหูก็ได้ยิน ทางจมูกได้กลิ่น ทางลิ้นลิ้มรส ทางกายรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส เท่านั้น นั่นคือผลของกรรมทางตา หู จมูกลิ้น กาย เข้าใจตอนนี้ไหมคะ เห็นแล้วคิด “คิด” เป็นผลของกรรมหรือเปล่า

วิจิตร ยังไม่ใช่

อาจารย์ “คิด” ไม่ใช่ผลของกรรม คิดดีมีไหม มี คิดไม่ดีมีไหม มี เพราะฉะนั้นคิดไม่ดีเป็นอะไร เป็นอกุศลที่เป็นเหตุให้กระทำกรรม ที่เป็นกุศลกรรมและอกุศลกรรมถึงแม้ดับไปแล้ว เจตนาที่ได้เกิดแล้วและกระทำกรรมไปแล้ว สะสมสืบต่อ ถึงกาลที่ให้ผลเมื่อไรใครยับยั้งไม่ได้เลย มีปัจจัยพร้อมที่วิบากจะเกิด อย่างขณะนี้พร้อมแล้วที่จะเห็น จึงเห็น ใครก็ยับยั้งไม่ได้ เพราะฉะนั้น จึงมีความเข้าใจว่า เห็นเป็นวิบากแต่ว่าคิดนึกไม่ใช่วิบากไม่ใช่ผลของกรรม

วิจิตร แล้วกรณีที่เราทำให้ผู้ร้ายนั้นบาดเจ็บ

อาจารย์ ขณะนั้นเห็นหรือเปล่า

วิจิตร เห็น.

อาจารย์ เห็นเป็นอะไร

วิจิตร เป็นวิบาก

อาจารย์ คิดหรือเปล่า

วิจิตร คิด

อาจารย์ แล้วคิดดีหรือไม่ดี

วิจิตร คงจะต้องไม่ดี

อาจารย์ คงอีกแล้ว ไม่ดีจะเปลี่ยนเป็นดีไม่ได้ ดีก็เปลี่ยนเป็นไม่ดีไม่ได้ ฟังธรรมเพื่อเข้าใจ ไม่มีเราไปตัดสิน ไม่มีเราไปคาดคะเน แต่สภาพธรรมในขณะนั้นเป็นอะไรโลภะ หรือโทสะ หรือโมหะ

วิจิตร โทสะ

อาจารย์ ก็ต้องตรงความเป็นจริงแล้วไม่มีคุณวิจิตรทั้งหมด ตั้งแต่เกิดจนตายก็เป็นธรรม เป็นผลของกรรม เป็นวิบากหรือว่าเป็นเหตุคือกุศล อกุศลและเป็นกิริยาอย่างหนึ่งอย่างใด

วิจิตร เพราะว่ากรณีที่เราทำให้ผู้ร้ายบาดเจ็บ ก็ต้อง เป็นการสร้าง

อาจารย์ ไม่มีเรานะคะ แต่อกุศลจิตหรือกุศลจิต ขณะที่ทำ ให้ผู้อื่นบาดเจ็บ เปลี่ยนไม่ได้เลย โลภะ เป็นกุศลหรือ อกุศล

วิจิตร อกุศล

อาจารย์ โทสะ เป็นกุศลหรือ อกุศล

วิจิตร อกุศล

อาจารย์ โมหะ เป็นกุศลหรือ อกุศล เปลี่ยนได้ไหม

วิจิตร ไม่ได้ (เป็นอกุศล เปลี่ยนสภาพนั้นไม่ได้)