ปัญจวิญญาณ

ปัญจวิญญาณ

ปญฺจ (ห้า) + วิญฺญาณ (สภาพที่รู้แจ้งอารมณ์ จิต)

จิตซึ่งเกิดที่วัตถุ ๕ หมายถึง จักขุวิญญาน โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ อย่างละ ๒ ดวง คือ

เป็นกศุลวิบาก ๑ (ผลของบุญ)

อกุศลวิบาก ๑ (ผลของบาป)

รวมเรียกว่า ทวิปัญจวิญญาณ (วิญญาณ ๕ ทั้ง ๒ ฝ่าย) เป็น อเหตุกจิต ที่มีเจตสิก เกิดร่วมด้วยน้อยที่สุด คือมี สัพพจิตสาธารณเจตสิก เกิดร่วมด้วยเพียง ๗ ดวงเท่านั้น ได้แก่ ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา เอกัคคตา ชีวิตินทรีย์ มนสิการ