โลกของความคิดที่มืดมิดเพราะความไม่รู้

สนทนาธรรมที่มูลนิธิ
วันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐
ถอดเทปโดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล

นิรันด์ ที่อาจารย์ให้ความเข้าใจในเรื่องของสภาพธรรมเรื่อง กฎของกรรมนี้ การเข้าใจนี้เป็นการเข้าใจ เป็นปัญญาขั้นการพิจารณาไม่ใช่หรือครับ แล้วจะช่วยในการที่จะคลายกังวลดับทุกข์ สิ่งที่สะสมมาเนิ่นนานได้อย่างไรครับ เพราะไม่ใช่ปัญญาขั้นวิปัสสนาญาณ

อาจารย์ บังคับไม่ได้ใช่ไหม ไม่ให้เป็นทุกข์เกิดแล้วดับไป หรือเปล่า แล้วเป็นทุกข์ทำไม เพราะยังมีกิเลส เพราะความไม่รู้ ให้รู้ว่าทั้งหมดนี้เป็นทุกข์เพราะไม่รู้

นิรันด์ แล้วเมื่อไรจะค่อยๆ คลายความทุกข์ เมื่อปัญญาค่อยๆ เกิด สติปัฎฐานเริ่มเกิด ปัญญาเริ่มคม

อาจารย์ ถามอย่างนี้ใช่ไหม แล้วเมื่อไรจะรู้

นิรันด์ ก็ค่อยๆ รู้

อาจารย์ ก็นั่นซิค่ะ ก็ค่อยๆ รู้

นิรันด์ ระหว่างนี้ความทุกข์ต่างๆ มันก็เป็นไป

อาจารย์ แน่นอนค่ะ เพราะว่าความทุกข์มีจริงเป็นธรรม ลืมว่า อยู่คนเดียวกับความทุกข์ เหมือนโลกที่มืดสนิทเลย ตอนเกิดนี้มืดแค่ไหน จักขุปสาทไม่มีจะไปกระทบกับแสงสว่างก็ได้ นี่คือมืดสนิทนะคะ แล้วเวลาที่นอน หลับสนิท มืดสนิทหรือไม่รู้อะไรทั้งสิ้นแม้แต่มืดสนิท หรือไม่มืดสนิท ก็ไม่มีความคิดเลยเพราะขณะนั้นโลก ไม่ปรากฏจะเห็นได้ไหม ว่าชีวิตนี้ก็คือนามธรรมที่เกิด พร้อมกับรูปธรรม แล้วก็ยังมีรูปธรรมซึ่งมีกรรมเป็นปัจจัยทำให้เกิดจักขุปสาทนิดเดียวที่กลางตา แล้วก็ ดับเร็วมาก โสตปสาทก็เป็นรูปเล็กๆ เล็กนิดเดียวเกิด แล้วก็ดับอยู่ตลอดเวลา โดยที่ว่าจะไปบังคับที่จะไม่ ให้เกิดก็ไม่ได้ แต่ความคิดจากสิ่งที่เห็นกระทบจักขุปสาทเพียงเล็กน้อย แต่เรื่องราวจากความจำในสิ่งที่ เห็น เป็นตัวตน เป็นสัตว์ บุคคล ต่างๆ เมื่อมีความเป็น เรา เป็นเขา ก็เป็นทุกข์ ที่จริงคือ ความนึกคิดของตัวเองทั้งหมดค่ะ เราอยู่ในโลกของความคิดนึกเท่านั้น จริงๆ เพราะสิ่งที่ปรากฏหมดแล้วยังคิดอีก วิธีที่จะรู้ได้นะคะ ว่าเราคิด เราไม่รู้ แล้วเราติดในสิ่งที่เราไม่รู้ แค่ไหนคือ เวลาที่ฝัน

นิรันด์ ทำไมล่ะครับ

อาจารย์ ทำไมหรือคะ ฝันเห็นอะไร

นิรันด์ ก็เรื่องต่างๆ มากมาย

อาจารย์ แล้วเห็นจริงๆ หรือเปล่า

นิรันด์ ไม่จริง

อาจารย์ เพราะฉะนั้น ติดไหมค่ะ สิ่งที่เพียงเห็นแล้วจำได้ว่า เป็นอะไร ไม่ลืมจนกระทั่งนึกถึง เห็นในฝัน นี่แสดง ให้เห็นความเหนียวแน่นของความไม่รู้ความจริง ว่าแท้ที่จริงสิ่งที่ปรากฏทางตา ไม่มีไม่ได้ปรากฏหมดแล้ว เห็นแล้วก็หมดไปๆ แต่ทำไมฝันเห็นเหมือนเห็นเลยคะ แต่ไม่มีสิ่งที่ปรากฏทางตา นั่นก็แสดงถึงความทรงจำ เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นเรื่องราวต่างๆ ไม่ได้รู้ความ จริงคิดทั้งหมด

นิรันด์ อาจารย์จะว่าทุกอย่างจะเริ่มจากความไม่รู้ใช่ไหม

อาจารย์ แล้วก็อยู่ที่ความคิดด้วย แล้วไม่มีเราแน่ๆ มีแต่ธรรม