ภวังคจลนะ

ภวังคจลนะ

ภวงฺค (ภว) + องฺค (องค์ของภพ) + จลน (เคลื่อน ไหว)

ภวังค์ไหว หมายถึง ภวังคจิตที่เกิดก่อนภวังคุปัจเฉทะ เป็นวิบากจิตเหมือนภวังคจิตทั่วๆ ไป แต่ที่ชื่อว่า ภวังคจลนะ เพราะมีอารมณ์กระทบกับปสาทรูป (ทางปัญจทวาร) เป็นปัจจัยให้กระทบถึงหทยรูป ซึ่งอยู่ในร่างกายเดียวกัน ภวังคจิตที่อาศัยหทยวัตถุจึงไหวตามอารมณ์ที่กระทบ (แต่ภวังคจลนะยังรู้อารมณ์เดิมเหมือนปฏิสนธิจิต) เมื่อภวังคจลนะดับไปแล้ว จึงเป็นอนันตรปัจจัยให้ภวังค์คุปัจเฉทะเกิดขึ้น ภวังคจลนะทั้งทางปัญจทวารและทางมโนทวาร เป็นเครื่องหมายให้รู้ว่าจะมีวิถีจิตเกิดขึ้นหลังจากภวังค์คุปัจเฉทะเกิดขึ้นและดับไปแล้ว