สนทนาธรรม...บทที่ ๔๖

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ป. สวัสดีค่ะ คราวก่อนดิฉันจำได้ว่า เป็นการสนทนาเรื่องพระมหากรุณาคุณ พระบริสุทธิคุณ และพระปัญญาคุณ ที่พระผู้มีพระภาค ทรงแสดงธรรม อนุเคราะห์แก่สัตว์โลกโดยละเอียด พร้อมทั้งอุปมาที่ไพเราะชัดเจนมากค่ะ ทำให้ผู้ฟังได้เข้าใจในเหตุผลของธรรม ที่พระองค์ทรงแสดงอย่างแจ่มแจ้ง เป็นเครื่องเตือนใจให้พุทธบริษัทใคร่ครวญ พิจารณาเพื่อน้อมนำไปประพฤติปฏิบัติในทางที่ดีงามนะคะ พระพุทธวจนะทุกคำ ย่อมมีประโยชน์กับพุทธบริษัท อย่างประมาณไม่ได้เลย

ส. ค่ะ ถ้าคุณประชุมพรสนใจศึกษาต่อไป ก็จะยิ่งเห็นพระคุณอันประเสริฐ ของพระธรรมวินัย ที่พระผู้มีพระภาคประทานไว้เป็นศาสดาแทนพระองค์ เพราะ ถึงแม้พระองค์จะปรินิพพานไปแล้ว ผู้ที่ศึกษาพระธรรมวินัยของพระองค์ ก็ย่อมได้ความเข้าใจและได้รับอรรถรสของพระธรรม ซาบซึ้งด้วย ความปิติ เลื่อมใส เปรียบได้กับการฟังพระธรรมเทศนาจากพระโอษฐ์ ของพระองค์

ป. ความซาบซึ้งในรสพระธรรม ก็คงจะเพิ่มขึ้นตามระดับของความเข้าใจ เพราะเพียงรู้ว่าพระผู้มีพระภาคฯ เป็นผู้ทรงพระปัญญาอย่างสูงสุดเหนือผู้ใดทั้งสิ้น เราก็กราบไหว้สักการะ เคารพนอบน้อมในพระคุณของพระองค์อย่างยิ่งแล้วนะคะ ถ้าได้ศึกษาและเข้าใจก็จะทำให้ผู้ประพฤติปฏิบัติตาม ขัดเกลากิเลสและเจริญกุศลยิ่งขึ้นจนหมดกิเลสด้วยแล้ว ก็ย่อมจะยิ่งเคารพ สักการะนอบน้อมต่อพระองค์อย่างสุดที่จะประมาณทีเดียวนะคะ แต่ว่าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระปัญญาสูงสุด ทรงตรัสรู้ลักษณะ ของสภาพธรรมทั้งหมดโดยตลอด เพราะฉะนั้นพระธรรมที่ทรงแสดงนั้น ก็ย่อมจะละเอียดสุขุมและยากแก่การศึกษาและปฏิบัติตามอย่างยิ่งเชียวนะคะ

ส. พระผู้มีพระภาคฯ ทรงมีพระญาณหยั่งรู้อัธยาศัยของสัตว์โลกโดยละเอียด พระธรรมวินัยที่พระองค์ทรงพระมหากรุณาแสดงแก่สัตว์โลกนั้น มีหลายระดับตามควรแก่อัธยาศัยของผู้ฟัง ตามความสามารถที่จะประพฤติปฏิบัติตามได้ และถ้าผู้ใดฟังพระธรรมและประพฤติปฏิบัติตามธรรมขั้นต้นแล้วมีความเลื่อมใส ศรัทธา สนใจที่จะประพฤติปฏิบัติตามธรรมขั้นต่อๆ ไป ก็จะได้รับประโยชน์ จากพระธรรมยิ่งๆ ขึ้น.

ป. เมื่อศึกษาจนเข้าใจและซาบซึ้งในอรรถรสของธรรมในขั้นต้นแล้ว ก็คงเกิดความเลื่อมใส และติดตามศึกษา ประพฤติปฏิบัติตามมากขึ้น ดิฉันจำได้ว่า อาจารย์เคยพูดถึงความไพเราะของพระพุทธวจนะ แม้ในเรื่องธรรมดาๆ ว่า เป็นความจริงที่เตือนใจ และน่าใคร่ครวญให้ระลึก ถึงความจริงนั้นอย่างยิ่ง อาจารย์กรุณายกตัวอย่างให้ท่านผู้ฟังทราบหัวข้อธรรมที่เป็นความจริงอย่างง่ายๆ นี้บ้างไหมคะ

ส. ในอังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต ปฐมปัณณาสก์ โรหิตัสสวรรค ที่ ๕ สุวิทูรสูตร ข้อ ๔๗ พระผู้มีพระภาค ตรัสกับพระภิกษุทั้งหลายว่า สิ่งที่ไกลกันแสนไกล ๔ ประการ คือ

ฟ้ากับดิน นี้เป็นสิ่งที่ไกลกันแสนไกลประการที่ ๑

ฝั่งนี้และฝั่งโน้นของมหาสุมทร นี้เป็นสิ่งที่ไกลกันแสนไกลประการที่ ๒

พระอาทิตย์ยามขึ้นและอัสดงคต นี้เป็นสิ่งที่ไกลกันแสนไกลประการที่ ๓

ธรรมของสัตบุรุษและธรรมของอสัตบุรุษ นี้เป็นสิ่งที่ไกลกันแสนไกลประการที่ ๔

และนักปราชญ์ทั้งหลาย กล่าวว่า ฟ้ากับดินไกลกัน ฝั่งสมุทรก็ไกลกัน พระอาทิตย์ส่องแสงยามอุทัย กับยามอัสดงไกลกัน

บัณฑิตกล่าวว่า ธรรมของสัตบุรุษกับธรรมของอสัตบุรุษ ไกลกันยิ่งกว่านั้น การสมาคมกับสัตบุรุษมั่นคงยืนยาวย่อมเป็นอย่างนั้น ตราบเท่ากาลที่พึงดำรงอยู่ ส่วนการสมาคมกับอสัตบุรุษ ย่อมจืดจางเร็ว

เพราะฉะนั้น ธรรมของสัตบุรุษจึงไกลกว่าธรรมของอสัตบุรุษ

จากหนังสือ บทสนทนาธรรม โดยอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ กับคุณวันทนา ทิพวัลย์ และคุณประชุมพร ชาญสุวิทยานันท์ ๑ มกราคม ๒๕๓๐

ขออนุโมทนา