จิตต่างกันโดยชาติ

เมื่อจิตต่างกันโดยชาติ คือ เป็นกุศล เป็นอกุศล เป็นวิบาก เป็นกิริยาเจตสิกที่เกิดกับจิตใดก็ต้องเป็นชาติเดียวกับจิตนั้น

อกุศลเจตสิก จะเกิดกับกุศลจิต วิบากจิตและกิริยาจิตไม่ได้

กุศลเจตสิก จะเกิดกับอกุศลจิตวิบากจิตและกิริยาจิตไม่ได้

วิบากเจตสิก ก็เกิดกับอกุศลจิต กุศลจิตและกิริยาจิตไม่ได้

ฉะนั้น เวทนาเจตสิกจึงต่างกันเป็นกุศล อกุศล วิบากกิริยา เช่นเดียวกับเจตสิกอื่นๆ ด้วย แต่ถ้าพระผู้มีพระภาคไม่ได้ทรงแสดงลักษณะของสภาพธรรมแต่ละประเภทไว้โดยละเอียด ก็จะมีผู้เข้าใจผิดในลักษณะของเวทนาเจตสิก เช่นทุกขเวทนาทางกายซึ่งเป็นความรู้สึกไม่สบาย ปวด เจ็บ นั้น เกิดร่วมกับกายวิญญาณจิตซึ่งเป็นจิตที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกายที่เกิดขึ้นชั่วขณะจิตเดียว ไม่ใช่ขณะที่รู้สึกโทมนัส ไม่แช่มชื่น เมื่อกระทบกับอารมณ์ที่ไม่พอใจทางกายแล้ว เมื่อจิตแต่ละขณะต่างกันโดยละเอียดตามเวทนาเจตสิกที่เกิดร่วมกับจิตแต่ละขณะ พระผู้มีพระภาคจึงได้ทรงแสดงไว้โดยละเอียดว่า จิตที่เป็นอกุศลแต่ละประเภทนั้นมีเวทนาอะไรเกิดร่วมด้วย จิตที่เป็นวิบากแต่ละประเภทนั้นมีเวทนาอะไรเกิดร่วมด้วย จิตที่เป็นกิริยาแต่ละประเภทนั้นมีเวทนาอะไรเกิดร่วมด้วย

ชั่วขณะที่รู้สึกเจ็บนั้น เป็นทุกขเวทนาทางกายเป็นอกุศลวิบาก แต่ขณะที่ไม่พอใจ เดือดร้อนกังวลเพราะทุกขเวทนานั้นไม่ใช่วิบาก ขณะนั้นอกุศลเวทนาเกิดกับอกุศลจิต จึงไม่สบายใจ

ดาวน์โหลดหนังสือ --> ปรมัตถธรรมสังเขป