ถาม - ตอบเรื่องของกิเลส ๑
สารธรรม 
วันที่ 9 มิ.ย. 2551
หมายเลข 8850
อ่าน 1,457
ถาม ผมสงสัยความหมายของคำว่า “กิเลส”
ส. กิเลสเป็นสภาพธรรมซึ่งทำให้จิตเศร้าหมองคือ เป็นอกุศล ได้แก่ เจตสิกซึ่งเกิดกับจิต
ถาม กิเลสนี่เป็นอะไรครับ
ส. เป็นอกุศลเจตสิก
ความคิดเห็นที่ 1
สารธรรม
วันที่ 9 มิ.ย. 2551
ถาม แล้วที่เขาแปลว่า “กิเลส” เป็นสิ่งที่หมักหมมอยู่ในสันดาน และในสันดานนั้น ย่อมเป็นทั้งกุศลหมักหมมอยู่ด้วย เพราะฉะนั้น ที่แปลมาก็รู้สึกจะไม่ถูกต้อง
ส. ถ้าสะอาดก็ไม่หมักหมมนะคะ ถ้าสกปรกก็หมักหมม เพราะฉะนั้น อกุศล ธรรมซึ่งเป็นกิเลส มี ๓ ขั้น ที่ละเอียดที่สุดเป็นอนุสัยกิเลส สะสมอยู่ในจิตไม่หายไปไหนเลย โลภมูลจิต ความต้องการ ความโลภ เกิดขึ้นครั้งหนึ่งดับไปแล้ว ไม่หมดเชื้อสะสมสืบต่อในจิต พร้อมที่จะเกิดขึ้นเมื่อกระทบกับอารมณ์ที่น่าพอใจ แต่ว่าขณะใดที่ไม่ประสบกับอารมณ์ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจซึ่งน่าพอใจ ขณะนั้นก็ไม่ปรากฏเพราะว่าไม่ได้เกิดขึ้นเป็นปริยุฏฐานกิเลส ซึ่งเป็นกิเลสอย่างกลาง เวลาที่มีการเห็น การได้ยินแล้ว เกิดความยินดี ความพอใจขึ้น หรือความไม่พอใจ เป็นปฏิฆะ เป็นโทสะ ในขณะนั้นก็เป็นปริยุฏฐานกิเลส แล้วก็กิเลสอีกขั้นหนึ่ ก็เป็นกิเลสขั้นหยาบ (วีติกมกิเลส) ซึ่งทำให้ล่วงศีล ๕
บรรยายโดย ท่าน อ. สุจินต์ บริหารวนเขตต์ข้อความบางตอนจาก แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ ๑๐๓๐