เป็นอกุศลไปทั้งวัน ถ้าไม่ใช่กุศลก็เป็นอกุศล

สนทนาพื้นฐานพระอภิธรรม ที่มูลนิธิฯ
วันอาทิตย์ที่ ๑๑ พ.ย. ๒๕๕๐

ธนากร (ผู้หญิง) พูดถึงสัจธรรมในชีวิตประจำวัน และกล่าวถึงสัจธรรมที่มีการเกิดดับอย่างรวดเร็ว ก็เลยทำให้มีเหตุการณ์จริงๆ เกิดขึ้นกับตัวดิฉันเอง ก็เลยอยากจะกราบเรียนถามท่านอาจารย์ มีอยู่วันหนึ่ง ท่านอาจารย์ถามว่า คุณไหล ทำขนมเค้กได้ไหม โดยที่ขณะจิตนั้นไม่ได้นึกถึง เค้กบราวนี่ย์ของคุณหมอ ก็เลยตอบว่าทำไม่ได้ค่ะ แล้วก็ไปเล่าให้คุณหมอฟัง ลูกๆ เขาได้ยิน เขาก็ว่า คุณแม่กล่าววาจาเท็จนะ เพราะว่าคุณแม่ทำเค้กเนยสดได้ ขณะนั้นก็เลยคิดว่า พูดอย่างนั้นผิดมากเลย เป็นเรื่องความจริงในชีวิตประจำวัน ก็เลยคิดว่าเอ ขณะจิตที่กำลังพูด ขณะนั้นกับหลังจากนั้น ซึ่งเป็นคนละขณะจิตกัน อันนี้ถือว่ากล่าววาจาเท็จ ใช่ไหมอาจารย์

อาจารย์ เป็นธรรมะหรือเปล่าคะ ธรรมะก็มี 2 อย่าง กุศล กับ อกุศล

ธนากร ยากที่จะทราบว่าเป็น กุศล หรือ อกุศล

อาจารย์ ถ้าไม่ใช่กุศลก็เป็นอกุศล ถ้าไม่ใช่ วิบากกับกิริยาขณะใดที่ไม่ใช่กุศลจิต ก็เป็นอกุศลจิต ถ้าไม่กล่าวถึงวิบากจิต กิริยาจิต ปลูกต้นไม้เป็น กุศลหรืออกุศล

ธนากร เป็นอกุศล เพราะต้องการปลูก

อาจารย์ ขณะใดที่ไม่ใช่กุศลเป็นอกุศล ถ้าไม่กล่าวถึงวิบากกับกิริยา

ธนากร เพราะฉะนั้น ก็เป็นอกุศลไปทั้งวันหรือคะ

อาจารย์ จะถามคนอื่น หรือรู้ว่าอะไรเป็นกุศล ขณะใดที่เป็นกุศลขณะนั้นมิใช่อกุศล แต่ถ้าขณะใดที่ไม่ใช่กุศลขณะนั้นก็เป็นอกุศลจะรู้หรือไม่รู้ก็เป็น อ่านหนังสือ ไม่ได้บอกว่าหนังสืออะไร เป็นกุศลหรือเปล่า

ธนากร ต้องดูว่า หนังสืออะไร ถ้าเป็นหนังสือที่เป็นการละคลายกิเลสก็เป็นกุศล

อาจารย์ เพื่อเข้าใจถูก เห็นถูกในสัจธรรม เป็นไปในทานในศีล ในความสงบของจิตหรือเปล่า เป็นไปในการอบรมเจริญปัญญาในความเห็นถูกหรือเปล่า ถ้าเป็นไปทานศีล ภาวนา ก็เป็นกุศล ถ้าไม่ใช่ก็เป็นอกุศล แล้วก็เป็นธรรมะหรือเปล่าด้วย ก็จะต้องเป็นความเข้าใจที่ค่อยๆ เพิ่มขึ้นทีละเล็กทีละน้อย ไม่ต้องไปกังวลว่า เราเป็นอกุศล เกิดแล้ว ไม่ต้องคำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว เพราะขณะนั้นไม่ใช่ความเข้าใจว่าเป็นธรรมะ