รูปาวจรกุศลจิต

รูปาวจรกุศลจิต

รูป (รูป) + อวจร (ท่องเที่ยวไป) + กุสลจิตฺต (จิตที่ฉลาด)

กุศลจิตที่ท่องเที่ยวไปในรูปภูมิเป็นส่วนมาก หมายถึง รูปฌานกุศลจิตของบุคคลที่ไม่ใช่พระอรหันต์ ในขณะที่เข้ารูปฌาสมาบัติ รูปาวจรกุศลจิต เป็นจิตที่เป็นเหตุให้เกิดผลคือ รูปาวจรวิบากจิต ทำให้บังเกิดเป็นรูปพรหมบุคคลที่รูปพรหมภูมิมี ๕ ดวง คือ ...

๑. รูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๑ มีองค์ฌาน ๕ คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข และเอกัคคตา

๒. รูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๒ มีองค์ฌาน ๔ คือ วิจาร ปีติ สุข และเอกัคคตา

๓. รูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๓ มีองค์ฌาน ๓ คือ ปีติ สุข และเอกัคคตา

๔. รูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๔ มีองค์ฌาน ๒ คือ สุข และเอกัคคตา

๕. รูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๕ มีองค์ฌาน ๒ คือ อุเบกขา และเอกัคคตา

รูปาวจรกุศลจิต ๕ ดวง เกิดได้ใน ๒๒ ภูมิ คือ มนุสสภูมิ ๑ เทวภูมิ ๖ รูปพรหมภูมิ ๑๕ (ไม่เกิดในอบายภูมิ ๔ เพราะสัตว์อบายเกิดด้วยอเหตุกปฏิสนธิ ผู้ที่จะเจริญรูปฌานกุศลได้ต้องเป็น ติเหตุกปฏิสนธิ ไม่เกิดในอสัญญสัตตาพรหม เพราะเป็นภูมิที่ไม่มีจิตไม่เกิดในอรูปพรหมภูมิ ๔ เพราะหน่ายในรูปทั้งปวงรวมทั้งรูปกรรมฐานซึ่งยังใกล้ต่อกามด้วย)