รูปาวจรวิบากจิต

รูปาวจรวิบากจิต

รูป (รูป) + อวจร (ท่องเที่ยวไป) + วิปากจิตฺต (จิตที่เป็นผล)

วิบากจิตที่ท่องเที่ยวไปในรูปภูมิเท่านั้น หมายถึง รูปฌานวิบากจิตซึ่งเป็นผลของรูปฌานกุศล สำหรับบุคคลที่ได้รูปฌานกุศลจิต แล้วไม่เสื่อมก่อนสิ้นชีวิตในขณะจะมรณะ รูปฌานกุศลจิตจะเกิดก่อนจุติจิตในมรณาสันวิถี คือวิถีจิตสุดท้ายใกล้ตาย มีผลทำให้รูปฌานวิบากจิตทำกิจปฏิสนธิในรูปพรหมภูมิ และทำภวังคกิจสือต่อความเป็นรูปพรหมบุคคลจนกว่าจะสิ้นกรรม และทำจุติกิจเคลื่อนจากความเป็นรูปพรหมบุคคลเมื่อสิ้นกรรมแล้ว รูปาวจรวิบากจิตมี ๕ ดวง คือ ...

๑. รูปฌานวิบาทจิตดวงที่ ๑ มีองค์ฌาน ๕ คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข และเอกัคคตา

๒. รูปฌานวิบาทจิตดวงที ๒ มีองค์ฌาน๔ คือ วิจาร ปีติ สุข และเอกัคคตา

๓. รูปฌานวิบาทจิตดวงที่ ๓ มีองค์ฌาน๓ คือ ปีติ สุข และเอกัคคตา

๔. รูปฌานวิบาทจิตดวงที่ ๔ มีองค์ฌาน๒ คือ สุข และเอกัคคตา

๕. รูปฌานวิบาทจิตดวงที ๕ มีองค์ฌาน ๒ คือ อุเบกขาและเอกัคคตา

รูปวจรวิบากจิต ๕ ดวง เกิดได้ในรูปพรหมภูมิ ๑๕ ภูมิ เพราะทำกิจปฏิสนธิภวังค์ จุติ ในรูปพรหมภูมิที่มีขันธ์ ๕ เท่านั้น