สสังขาร

การจำแนกความต่างกันของจิตโดยประเภทอสังขาริกและสสังขาริกนั้นแสดงให้เห็นว่า แม้กุศลจิตหรืออกุศลจิตหรือวิบากจิต หรือกิริยาจิต ซึ่งเกิดร่วมกับเจตนาเจตสิกนั้น ก็ยังต่างกันออกไปโดยประเภทที่เป็นอสังขาริกบ้างและเป็นสสังขาริกบ้าง

ในอัฎฐสาลินี จิตตุปปาทกัณฑ์ มีข้อความอธิบายว่า ชื่อว่า สสังขาร เพราะเป็นไปกับด้วยสังขาร (เครื่องชักจูง) สังขารในที่นี้หมายความถึงชักจูงด้วยตนเอง หรือผู้อื่นชักจูงหรือสั่งให้กระทำ นี่เป็นสภาพจิตในชีวิตประจำวัน ซึ่งไม่ว่าจะเป็นกุศลหรืออกุศลก็ตาม บางครั้งก็เกิดขึ้นเองโดยอาศัยการสะสมมาในอดีต เป็นปัจจัยแรงกล้าที่ทำให้กุศลหรืออกุศลประเภทหนึ่งประเภทใด มีกำลังเกิดขึ้นเองไม่ต้องอาศัยการชักจูงใดๆ เลย คือไม่อาศัยการชักจูง แต่ว่าบางครั้งบางขณะไม่ว่าจะเป็นกุศลหรืออกุศลก็ตามที่เกิดขึ้นนั้นมีกำลังอ่อน เกิดขึ้นได้เพราะอาศัยการชักจูงของตนเองหรือการชักจูงของบุคคลอื่นก็ได้ อกุศลและกุศลที่มีกำลังอ่อนที่อาศัยการชักจูงนั้นเป็นสสังขาริกจิต

นี่ก็แสดงให้เห็นว่าแม้จะเป็นกุศลหรืออกุศล ก็ยังต่างกันที่บางขณะเป็นกุศลหรืออกุศลที่มีกำลังแรง เกิดขึ้นโดยมีการสะสมของตนเองเป็นปัจจัยและบางครั้งบางขณะก็เป็นกุศลหรืออกุศลที่มีกำลังอ่อนต้องอาศัยการชักจูงของตนเองหรือการชักจูงของบุคคลอื่นจึงเกิดขึ้นได้

ดาวน์โหลดหนังสือ -->

ปรมัตถธรรมสังเขป