ลักขณรูป ๔
มีความสงสัยเกี่ยวกับเรื่อง ลักขณรูป ๔ ดังนี้
1. ลักขณรูป ๔ เป็นรูปในรูป ๒๘ มีทั้งหมด ๔ รูป คือ อุปจยรูป ๑ สันตติรูป ๑ ชรตารูป ๑ และอนิจจตารูป ๑
ลักขณรูปมีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ เช่นเดียวกับรูปทั้งหลายใช่ไหม
2. ขณะที่รูปเกิด จะมีอุปจยรูปเกิดร่วมกันในกลาปเดียวกันใช่ไหม ซึ่งจะดับพร้อมกับรูปอื่นๆ ที่เกิดพร้อมกันใช่ไหม
3. ไม่ทราบว่าสันตติรูป ชรตารูป และอนิจจตารูป เกิดในขณะใดและดับขณะใด
4. ลักขณรูป ๔ คงไม่ได้เกิดพร้อมกันทั้ง ๔ รูปใช่ไหมครับ
1. รูปที่เป็นสภาวรูปจึงจะมีอายุเท่ากับ ๑๗ ขณะของจิต อสภาวรูปบางรูปมีอายุไม่ถึง สำหรับลักขณรูปเป็นอสภาวรูปที่มีอายุไม่ถึง ๑๗ ขณะของจิต
2-4. ลักขณรูปเป็นลักษณะของสภาวรูป โดยสภาวรูปแต่ละกลาปมีอายุเท่ากับ ๕๑ อนุขณะของจิต เทียบอนุขณะที่ ๑ เป็นอุปจยรูป อนุขณะที่ ๕๑ เป็นอนิจจตารูป ส่วนอนุขณะที่ ๒-๕๐ เป็นสันตติรูป และชรตารูป ดังนั้น รูปกลาป ต้องมีลักขณรูปทั้ง ๔ คือ เมื่อมีอุปจยะ คือ การเกิดของรูปแล้วก็ต้องมีสันตติ คือ ความสืบต่อจากการเกิดนั้นเพราะรูปนั้นยังไม่ดับ และเมื่อพิจารณาถึงลักษณะของสภาพธรรม รูปเป็นสังขตธรรมต้องมีการเกิดดับ ดังนั้นในระหว่างขณะที่เกิดกับขณะที่ดับ ก็ต้องมีความสืบต่อที่จะต้องเป็นไปและเสื่อมลง จนกว่าจะถึงขณะที่รูปนั้นดับไป โดยอุปจยะและสันตติเป็นฝ่ายเกิด ชรตาและอนิจจตาเป็นฝ่ายดับ