วิรตีเจตสิก

วิรตีเจตสิก

วิรติ (การงด การเว้น การวิรัติ) + เจตสิก (สภาพที่เกิดกับจิต)

เจตสิกที่ทำให้เกิดการงดเว้นจากบาป หมายถึง โสภณเจตสิก ๓ ดวง

๑. สัมมาวาจาเจตสิก เป็นสภาพที่งดเว้นจากวาจาทุจริต ๔

๒. สัมมากัมมันตเจตสิก เป็นสภาพที่งดเว้นจากกายทุจริต ๓

๓. สัมมาอาชีวเจตสิกเป็นสภาพที่งดเว้นจากอาชีพทุจริตที่เป็นไปทางวาจา ๔ และทางกาย ๓

วิรตีเจตสิกทั้ง ๓ ดวงนี้เกิดได้กับจิตเพียง ๑๖ ดวงเท่านั้นคือเกิดได้กับมหากุศลจิต ๘ ดวงและ โลกุตตรจิต ๘ ดวง วิรตีที่เกิดกับมหากุศลจิตจะเกิดได้ทีละดวง ซึ่งเป็นไปในกุศลขั้นศีล เพราะอารมณ์ ของวิรตีทั้ง ๓ นั้นต่างกันจึงเกิดไม่พร้อมกัน ส่วนวิรตีที่เกิดกับโลกุตตรจิต จะต้องเกิดพร้อมกันทั้ง ๓ ดวง เพราะเป็นองค์ของอธิศีลสิกขา ซึ่งทำกิจประหาณกิเลสเป็นสมุจเฉท และเพราะมีอารมณ์ คือ พระนิพพานอย่างเดียวกัน