โวฏฐัพพนกิจ

โวฏฐัพพนกิจ

โวฏฺฐพฺพน (การกำหนด การตัดสิน) + กิจฺจ (ชวนปฏิปาทกมนสิการ คือเป็นจิตที่เป็นบาท หรือเป็นจิตที่กระทำทางให้ชวนจิตเกิดขึ้นแล้วแต่การสะสมหน้าที่การงาน)

หน้าที่ของจิต คือ กำหนดหรือตัดสินอารมณ์ตามการสะสมในอดีต หมายถึง กิจของอเหตุกกิริยาจิตที่เป็นมโนวิญญาณธาตุ ซึ่งทำหน้าที่กระทำทางให้กุศลจิต หรืออกุศลจิต หรือกิริยาจิตเกิดขึ้น ได้แก่ อุเบกขามโนทวาราวัชชนจิต ชวนจิตที่เป็นกุศลหรืออกุศลหรือกิริยา จะเกิดขึ้นไม่ได้ ถ้ามโนทวาราวัชชนจิตไม่เกิดขึ้นทำกิจโวฏฐัพพนะ

ฉะนั้น มโนทวาราวัชชนจิตจึงได้ชื่อว่า ชวนปฏิปาทกมนสิการ คือ เป็นจิตที่เป็นบาท หรือเป็นจิตที่กระทำทางให้ชวนจิตเกิดขึ้น แล้วแต่การสะสมในอดีตที่เมื่อรู้อารมณ์นี้ จิตจะเป็นกุศล เมื่อรู้อารมณ์นั้นจิตจะเป็นอกุศล หรือสำหรับพระอรหันต์ผู้สิ้นอาสวะกิเลสแล้ว ชวนจิตย่อมเป็นกิริยา ไม่มีใครมีอำนาจบังคับบัญชาหรือกำหนดตัดสินตามใจได้