ความหมายของ ... ชื่อ

ขอนอบน้อมแด่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความบางตอนจากการถอดเทปวิทยุ โดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล
ท่านอาจารย์ ข้อความในขุททก มหานิทเทส สารีปุตตสุตตนิทเทสที่ ๑๖. ข้อ ๘๘๓. มีข้อความว่า คำว่า สารีบุตร เป็นนาม คือ เป็น ชื่อ เป็นเครื่องนับ เป็นเครื่องหมาย เป็นบัญญัติ เป็นโวหาร เป็นชื่อ เป็นความตั้งชื่อเป็นความทรงชื่อ เป็นเครื่องกล่าวถึงเป็นเครื่องแสดงความหมาย

เป็นเครื่องกล่าวเฉพาะ แห่งพระเถระนั้นไม่ใช่แห่งปรมัตถธรรมอื่น.เพราะฉะนั้น ก็จะต้องเข้าใจนะคะ ว่าปรมัตถธรรม เป็นสภาพธรรมที่มีจริง
ส่วนชื่อต่างๆ คำต่างๆ เช่นคำว่า "สารีบุตร" เป็นนาม เป็นเครื่องนับ เป็นเครื่องหมาย เป็นบัญญัติ เป็นโวหารเพราะว่า หมายถึง ความเป็นบุตร ของนางพราหมณี ชื่อ สารี เป็นชื่อ เป็นความตั้งชื่อ เป็นความทรงชื่อ เป็นเครื่องกล่าวถึง เป็นเครื่องแสดงความหมาย เป็นเครื่องกล่าวเฉพาะพระเถระนั้นไม่ใช่ปรมัตถธรรมอื่น

ถ้าพูดถึงพัดลม เป็นชื่อ เป็นเครื่องหมาย เป็นบัญญัติ เป็นโวหารเป็นเครื่องกล่าวถึง เป็นเครื่องแสดงความหมายเป็นเครื่องกล่าวเฉพาะ แห่งปรมัตถธรรมนั้นไม่ใช่ปรมัตถธรรมอื่น.
อย่าลืมนะคะ ต้อง มีปรมัตถธรรม มีสภาพธรรมที่มีจริงๆ แล้วก็มีการคิดถึงปรมัตถธรรมนั้นแล้วก็มีโวหาร มีคำ มีชื่อ ซึ่งเป็นเครื่องนับ เป็นเครื่องหมายเป็นเครื่องกล่าวถึง เป็นเครื่องแสดงความหมายเป็นเครื่องกล่าวเฉพาะ แห่งปรมัตถธรรมนั้นๆ แต่ว่า "ชื่อ" ไม่มีจริงๆ เป็นแต่เพียงคำแต่ปรมัตถธรรมเท่านั้นที่มีจริง
เพราะฉะนั้นการที่จะอบรมเจริญปัญญา ก็จะต้องเข้าใจตั้งแต่ขั้นต้นว่าสภาพธรรมใดมีจริง เป็นปรมัตถธรรมส่วนสภาพธรรมใด ไม่มีจริงๆ เป็นแต่เพียงโวหาร เป็นชื่อหรือว่าเป็นเครื่องกล่าวถึง เป็นเครื่องหมายของปรมัตถธรรมนั้นๆ

ท่านผู้ฟัง ผมฟังดูแล้ว รู้สึกว่าเรื่องบัญญัตินี้ ทำให้ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานเกิดความลำบากมากพอสมควร เพราะว่าอยู่ในโลกของบัญญัติมา ก็นานมากแล้วทุกอย่าง เมื่อเห็น ได้ยิน เป็นบัญญัติหมด
ผมอยากถามอาจารย์ข้อหนึ่ง สมมติว่าเด็กซึ่งเพิ่งเกิดใหม่ เอาไปไว้ต่างหาก ไม่มีใครเข้าไปเกี่ยวข้องเอาไปไว้ในป่า พอโตขึ้นมาเขาเห็นของต่างๆ เขาไม่เคยรู้จักชื่อเลยจะเห็นถูกต้องเป็นปรมัตถธรรมได้หรือเปล่าเพราะเขาไม่เคยได้ยินว่า บัญญัติ มันเป็นอย่างไร

ท่านอาจารย์ โดยมากท่านผู้ฟังคิดถึง "ชื่อ" เป็น "คำ" ใช่ไหมคะ

ท่านผู้ฟัง ใช่ครับ

ท่านอาจารย์ แต่อย่าลืมว่า บัญญัติ หมายความถึงการนึกถึงรูปร่าง สัณฐาน ของสิ่งที่ปรากฏด้วยมิฉะนั้นแล้ว ก็จะไม่มีบัญญัติ หรือว่า มีคำ ที่จะใช้สำหรับอาการที่ปรากฏนั้น

ท่านผู้ฟัง นั่นซิครับ พอนึกถึงอันนั้น ทำวิธีนี้แล้ว เขาบอกว่าการที่จะรู้เป็นชื่อหรือเป็นบัญญัติ เขาเลยไม่รู้ภาษาอะไรทั้งสิ้น

ท่านอาจารย์ ไม่ต้องอยู่ในป่าหรอก คนใบ้ เห็นแล้วรู้ไหมว่า สิ่งที่เห็นเป็นอะไร หรือแม้แต่สัตว์เดรัจฉานสุนัข แมว นก รู้ว่าสิ่งใดเป็นอาหาร สิ่งใดไม่ใช่อาหาร รู้ไหม สัตว์ทุกชนิด เช่น เสือในป่า ก็รู้ว่าสิ่งใดเป็นอาหาร รู้ว่าสิ่งที่มีชีวิต ต่างกับสิ่งที่ไม่ชีวิต

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศลแด่ คุณพ่อ คุณแม่และสรรพสัตว์