สติปัฏฐาน ๔

สติปัฏฐาน ๔

จตฺตาโร (สี่) + สติ (การระลึก) + ปฏฺฐาน (เหตุ ที่ตั้งโดยทั่ว)

ที่ตั้งของการระลึกโดยทั่ว ๔ อย่าง หมายถึง การเจริญวิปัสสนาภาวนา โดยการระลึกศึกษาที่ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ทีละทวาร ทีละอารมณ์ จนชินจนทั่วจนปัญญาสามารถประจักษ์แจ้งความเป็นนามธรรม รูปธรรมโดยความเป็นอนัตตา และเมื่ออบรมปัญญาต่อไป โสภณธรรมต่างๆ ก็ค่อยๆ เจริญขึ้นเป็นอิทธิบาท เป็นอินทรีย์ เป็นพละ เป็นพละ เป็นโพชฌงค์ ที่บริบูรณ์ยิ่งขึ้นจนสมบรูณ์พร้อมที่จะประหาณกิเลสเป็นสมุจเฉท เมื่อมัคคจิตเกิดขึ้นพร้อมทั้งโพธิปักขิยธรรม๓๗ประการ

สติปัฏฐาน มีความหมาย ๓ อย่างตามนัยอรรถกถามหาสติปัฏฐานสูตรคือ

๑. อารมณ์ ซึ่งมี ๔ อย่างได้แก่ กาย เวทนา จิต ธรรม

๒. สติเจตสิก ซึ่งเป็นสภาพที่ระลึกที่กาย เวทนา จิต หรือธรรม

๓. ข้อปฏิบัติที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และเหล่าพระสาวกทรงดำเนินไปแล้ว