การจำแนกอารมณ์ทั้ง ๖ ทวาร

ทิฏฐํ ก็ดี โสตํ ก็ดี วิญญาตํ ก็ดี เป็นการจำแนกอารมณ์ทั้ง ๖ ว่า อารมณ์ประเภทใด เป็น ทิฏฐํ โสตํ มุตฺตํ วิญญาตํ เทียบเคียงได้กับมหาสติปัฏฐานอย่าง จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน.

คุณเอนก เท่าที่อาจารย์กรุณาอธิบายมานั้น ก็พอสรุปได้ว่า ทิฏฐํ ก็ดี โสตํ ก็ดี มุตฺตํ ก็ดี หรือ วิญญาตํ ก็ดี ก็เป็นการจำแนกอารมณ์ ซึ่งเป็นรูป และเป็นนาม เท่านั้นเอง ใช่ไหมครับ ไม่ใช่จะต้องกำหนดว่า โสตํ ให้รู้ ทางหู โดยเฉพาะ ก็ไม่ใช่อย่างนั้น!แต่ทีนี้ จะมีความหมายว่าให้เป็นนามธรรม คือรู้ตัวเสียเลยทีเดียว จะมีทางไหมครับ พยัญชนะที่ว่า ทิฏฐํ โสตํ มุตฺตํ วิญญาตํ นี้จะมีหนทางที่จะแปลสภาพ กลายเป็น "ตัวรู้" ไปจะได้หรือไม่ ขอความกรุณาด้วยครับ

ท่านอาจารย์ ดิฉันได้กราบเรียนถาม พระคุณเจ้า ที่มีความรู้ทางภาษาบาลีท่านก็กล่าวว่า

ทิฏฐํ ได้แก่ รูปารมณ์ ซึ่งเป็นสิ่งที่รู้ได้ด้วยตา

โสตํ ได้แก่ สัททารมณ์ ซึ่งรู้ได้ด้วยหู

มุตฺตํ ได้แก่ คันธารมณ์ รสารมณ์ โผฏฐัพพารมณ์ ซึ่งเป็นสิ่งที่รู้ได้ ด้วยจมูก ด้วยลิ้น ด้วยกาย

ดิฉันได้กราบเรียนถามท่าน ย้ำแล้วย้ำอีกหลายครั้งแต่พยัญชนะ ก็แสดงว่าหมายถึงอารมณ์ การที่จะละ สีลลัพพัตตปรมาสกายคันถะ ได้ผู้นั้นก็จะต้องอบรมเจริญข้อประพฤติปฏิบัติที่ถูก แล้วละทิ้งข้อประพฤติปฏิบัติที่ผิด จึงจะรู้แจ้งอริยสัจจธรรม แต่ถ้ายังมีข้อประพฤติปฏิบัติที่ผิดหลงเหลืออยู่ ไม่ทิ้งไปก็หมดโอกาสที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้

ถ้าขณะนี้สติไม่เกิดระลึกรู้ลักษณะของนามของรูปที่กำลังปรากฏเลย จะมีข้อปฏิบัติอื่นใด ที่จะทำให้รู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้

ท่านที่มีความโกรธแรงกล้า แล้วก็สติ อาจจะเกิดขึ้นระลึกนิดเดียวแต่เพราะว่าโทสะมีกำลังแรงก็เป็นปัจจัยให้ความโกรธเกิดต่อไปอีกและสติไม่ระลึกรู้ในขณะนั้นแต่ถ้าท่านเป็นผู้ที่มีปกติเจริญสติ บ่อยๆ เนืองๆ วันหนึ่ง ปัญญาของท่าน ก็จะต้องระลึกรู้แล้วละ สิ่งที่ท่านเคยระลึก (ผิด) ตอนที่เริ่มเจริญสติปัฏฐานนั่นเองอารมณ์ไม่ผิดแปลกไปจากขณะปกติธรรมดาที่สติเริ่มเกิดเลยแต่ปัญญา รู้ชัดขึ้น แล้วก็ละได้

ท่านอาจารย์ เชิญค่ะ

ท่านผู้ฟัง ให้เรารู้ว่า

ท่านอาจารย์ ให้รู้ถูก แล้วก็รู้ให้ชัด แล้วก็รู้ให้แจ้งไม่ใช่เพียงรู้ขั้นการศึกษา ขั้นการฟังนี้ เข้าใจแล้วว่าสภาพธรรมทั้งหลายไม่เที่ยงเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยเกิดแล้วก็ดับไป เป็น อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา นี่เป็นความรู้ขั้นปริยัติ แต่ยังไม่ได้ประจักษ์ลักษณะของสังขารธรรมแต่ละชนิด

ท่านผู้ฟัง คำว่ารู้แจ้ง

ท่านอาจารย์ รู้ถึงลักษณะ แล้วก็ประจักษ์การเกิดขึ้นและดับไป ถ้าขณะนี้ สติไม่ระลึกรู้ที่เย็น (เป็นต้น) เย็นนั้นก็หมดไปแต่ยังไม่ได้ประจักษ์การเกิดขึ้นและดับไปของรูป (เย็น) นั้นจริงๆ และยังไม่ได้ประจักษ์ลักษณะของนาม (สภาพรู้เย็น) นั้นเลยเพราะเหตุว่า สติยังไม่ได้ระลึกรู้ลักษณะของนามและรูปจนทั่ว จนละ จนคลาย แล้วถึงจะประจักษ์ การเกิดขึ้นและดับไปของนามและรูปได้ถ้าเพียงแต่ไปนั่งจ้อง ที่จะให้ประจักษ์ความดับไป ของสิ่งที่กำลังปรากฏโดยที่ปัญญา ไม่ได้รู้ลักษณะของนามของรูปอื่นๆ จนทั่ว

ไม่ใช่หนทางที่จะทำให้ประจักษ์ การเกิดดับของนามและรูป มีธรรมปรากฏทุกวันทางตา.......ทางใจ ก็มีของจริงที่ปรากฏจะประจักษ์ได้ ก็ต่อเมื่อ รู้ทั่ว ในลักษณะของนามและรูปจนชิน จนละคลาย และปัญญาคมกล้าก็สามารถที่จะประจักษ์การเกิดขึ้นและดับไปของนามธรรมและรูปธรรมได้จริงๆ

ท่านผู้ฟัง อาจารย์พูดก็ถูก ผมฟังก็ถูก เอาทั้งนั้นครับ

ท่านอาจารย์ สภาพธรรม ไม่ได้เป็นของใครเลย สภาพธรรม เป็นความจริง

อกุศลธรรม ก็เป็น อกุศลธรรม กุศลธรรม ก็เป็น กุศลธรรม

ทิฏฐิ ก็มี ความเห็นผิด เป็นลักษณะลักษณะของความเห็นผิดคือ ความเข้าใจข้อประพฤติปฏิบัติที่ผิด.

อวิชชา ก็เป็น สภาพธรรมที่ไม่รู้ไม่สามารถที่จะรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริงได้

เป็นเรื่องของสภาพธรรมแต่ละชนิด ซึ่งไม่มีใครเป็นเจ้าของ

เพราะฉะนั้นท่านผู้ฟัง ก็เป็นผู้ที่ศึกษา พิจารณาเหตุผลว่าการประพฤติอย่างไร การเจริญอย่างไร จึงจะทำให้ปัญญาเจริญ แล้วก็รู้มากขึ้น รู้ทั่วขึ้น รู้ชัดขึ้น หรือว่า การติดข้องอยู่ในข้อประพฤติปฏิบัติอย่างไรที่ทำให้ท่าน ไม่สามารถที่จะระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่มีปรากฏเป็นปกติ ตามความเป็นจริงได้

อย่างท่านที่เข้าใจว่า จะต้องเข้าวิปัสสนาอันนี้ จะเป็น สีลล้พพัตตปรมาสกายคันถะ ไหมคะ สีลลัพพัตตปรมาสกายคันถะ คือ ทิฏฐิ ความเห็นผิดในข้อประพฤติปฏิบัติ ความเห็นผิดก่อให้เกิดการประพฤติปฏิบัติที่ผิด เพราะว่าไม่เป็นปัจจัยให้สติเกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามปกติ

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศลแด่คุณพ่อ คุณแม่และสรรพสัตว์

ความเห็นผิดก่อให้เกิดการประพฤติปฏิบัติที่ผิดเพราะว่าไม่เป็นปัจจัยให้สติเกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามปกติ.

ขออนุโมทนาในกุศลจิตและกุศลวิริยะของคุณปริศนาค่ะ

สาธุ

ท่านที่มีความโกรธแรงกล้า แล้วก็สติ อาจจะเกิดขึ้นระลึกนิดเดียวแต่เพราะว่าโทสะมีกำลังแรงก็เป็นปัจจัยให้ความโกรธเกิดต่อไปอีกและสติไม่ระลึกรู้ในขณะนั้นแต่ถ้าท่านเป็นผู้ที่มีปกติเจริญสติ บ่อยๆ เนืองๆ วันหนึ่ง ปัญญาของท่าน ก็จะต้องระลึกรู้แล้วละ สิ่งที่ท่านเคยระลึก (ผิด) ตอนที่เริ่มเจริญสติปัฏฐานนั่นเองอารมณ์ไม่ผิดแปลกไปจากขณะปกติธรรมดาที่สติเริ่มเกิดเลยแต่ปัญญา รู้ชัดขึ้น แล้วก็ละได้.

กราบอนุโมทนาท่านอาจารย์ค่ะ

และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกท่านค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

แต่ไม่ได้ทรงแสดงว่า ในการเจริญสติปัฏฐานนั้นทางตา ให้ระลึกรู้แต่เห็น ไม่ให้รู้สีหรือว่า ทางหู ให้ระลึกแต่ได้ยิน ไม่ให้ระลึกรู้เสียง หรือว่าทางจมูก ไม่ได้ทรงแสดงไว้ว่าให้รู้แต่กลิ่น ไม่ให้รู้นามธรรม ที่รู้กลิ่น ทางลิ้น ก็ไม่มีพยัญชนะใดในพระไตรปิฎก ที่จะทรงแสดงไว้ว่า ให้รู้แต่รส ไม่ให้รู้นามธรรม ที่รู้รส ทางกายก็ไม่มีพยัญชนะใดที่ทรงแสดงว่าให้รู้โผฏฐัพพะ แต่ไม่ให้รู้นามธรรม ที่รู้โผฏฐัพพะ

กราบอนุโมทนาท่านอาจารย์ค่ะ

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาครับ