รูปที่เกิดเพราะกรรมเป็นปัจจัย
สุกัญญา การเห็น ไม่ทราบว่า จักขุปสาทเกิดเพราะกรรมของแต่ละบุคคลเป็นเหตุให้เกิด แต่ทีนี้ปัญจทวาราวัชชนจิตที่เกิด จะเกิดหลังจาก หรือเกิดทุกครั้ง หรือเกิดอย่างไรคะ
สุ. ค่ะ รูปเกิดแล้วดับไหมคะ
สุกัญญา รูปเกิดแล้วดับค่ะ
สุ. กำลังนอนหลับ จักขุปสาทเกิดหรือเปล่า เราไม่มีทางทราบเลย แต่จากการศึกษา พระผู้มีพระภาคทรงแสดงว่า กรรมทำให้รูปเกิดทุกอนุขณะของจิต เพราะว่าจิต ๑ ขณะ ก็จะมีอนุขณะ ๓ คือ อุปจยะ ขณะเกิด ฐิติขณะ ขณะที่ตั้งอยู่ ภังคขณะ ขณะที่ดับ สามารถจะย่อย ๑ ขณะ ออกเป็น ๓ ขณะว่า ขณะที่เกิดไม่ใช่ขณะที่ดับ และขณะที่ยังไม่ดับ ก็ไม่ใช่ขณะที่เกิดแล้วดับ
เพราะฉะนั้นจิต ๑ ขณะ ก็จะมีอนุขณะ ๓ แล้วกรรมเป็นปัจจัยให้รูปเกิดทุกอนุขณะของจิต ไม่ว่าจะหลับจะตื่นอย่างไรก็ตามแต่ ตั้งแต่ปฏิสนธิจิตจนถึงจุติจิต
เวลาที่จุติจิตจะเกิด กรรมจะไม่เป็นเหตุให้จิตอีก ๑๗ ขณะนั้น จะมีรูปเกิดร่วมด้วย
นี่ก็เป็นเรื่องที่ละเอียด เป็นเรื่องที่เราไม่สามารถรู้ได้ แต่ที่สามารถเข้าใจได้ในขณะนี้ ก็คือ จักขุปสาทที่ทุกคนกำลังมีขณะนี้ เกิดเพราะกรรมเป็นปัจจัย แต่จะไม่มีการทราบถึงความละเอียดว่า ทุกอนุขณะของจิตทุกขณะ
เพราะฉะนั้นการศึกษา ก็จะทราบได้ว่า ปัญญาของเราสามารถที่จะเข้าใจอะไรได้ และพิจารณาในเหตุผล แต่เราจะรู้จริงๆ ก็ต้องเป็นผู้ตรงว่า แม้ขณะนี้จะพูดเรื่องจักขุปสาท แต่ก็ไม่ได้รู้จริงๆ ในสภาพของรูปซึ่งเป็นจักขุปสาทซึ่งเกิดดับ แต่ให้ทราบว่า กรรมเป็นปัจจัยให้รูปเกิด ปกติก็ทุกอนุขณะของจิตเว้นจิตที่ใกล้จะจุติ ๑๗ ขณะนั้น ไม่มีกัมมชรูป เพราะถ้าใช้คำว่า “ตาย” หรือจุติจากโลกนี้ไป ก็จะดับทั้งจิต เจตสิก และรูปซึ่งเกิดเพราะกรรมด้วย
เพราะฉะนั้นขณะที่กำลังนอนหลับ มีจักขุปสาทรูปเกิดไหมคะ ในเมื่อเราทราบแล้วว่า รูปที่เกิดจากกรรม จะเกิดทุกอนุขณะของจิต
สุกัญญา ก็ต้องมี และอยากกราบเรียนถามท่านอาจารย์ว่า ไม่ใช่เฉพาะจักขุปสาท ใช่ไหมคะ
สุ. ค่ะ นี่ยกตัวอย่างให้ทราบว่า รูปที่เกิดเพราะกรรม เพราะเหตุว่าเมื่อกี้คุณสุกัญญาถามเรื่องจักขุปสาทรูป
ที่มา ...