อนุปัสสนา หรือ อนุสติ
อ.ธิดารัตน์ ที่ท่านอาจารย์ยกตัวอย่าง ตามรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง หมายความถึงว่าในขณะที่มีลักษณะนั้นปรากฏ แล้วก็รู้ลักษณะนั้นตามความเป็นจริง แต่ถ้ายังตามรู้ อย่างเช่น คำว่า อนุปัสสนา หรือ อนุสติ ละคะ ท่านอาจารย์ อย่างที่เป็นอนุสติ ก็ไม่ใช่วิปัสสนา ถ้าวิปัสสนาหรือสติปัฏฐาน ก็คือรู้ลักษณะนั้นตามความเป็นจริง แต่ถ้าเป็นอนุปัสสนา ละคะ
สุ. มีคำว่า “อนุ” ใช่ไหมคะ กรุณาแปลความหมายของ “อนุ” ด้วย เวลาที่จะพูดคำไหน หรือใช้คำไหน ต้องเข้าใจความหมายของคำนั้นด้วย เพราะฉะนั้นอนุสติคืออะไร
อ.ธิดารัตน์ อนุสติก็คือ สติที่ระลึกตามบ่อยๆ เนืองๆ คือ อนุ แปลว่า ตาม ก็ได้ หรือบ่อยๆ ก็ได้ด้วย
สุ. นี่คือความหมาย ๒ อย่าง ของคำว่า “อนุ” อนุ ที่แปลว่าบ่อยๆ อนุที่แปลว่าตาม เพราะฉะนั้นสติเกิดนานๆ มากๆ หรือค่อยๆ จะเกิดบ้าง ไม่เกิดบ้าง และอาจจะเกิดแล้วก็เกิดอีก ที่จะใช้คำว่า บ่อย ได้ ก็คือไม่ได้เกิดขึ้นครั้งเดียว เพราะฉะนั้นเวลาที่จะเป็นตามรู้ก็ตาม หรืออนุ บ่อยๆ ก็ความหมายเดียวกัน เพราะเหตุว่าขณะนี้มีสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ถ้าเป็นธรรมต้องเป็นเรื่องจริง พิสูจน์ได้ เข้าใจได้
ขณะนี้มีสภาพธรรมกำลังปรากฏ สติไม่เกิด เป็นอนุสติหรือเปล่าถ้าไม่เกิด ขณะที่ไม่เกิด ก็ไม่ใช่ เพราะฉะนั้นเวลาที่สติเกิด ภาษาไทยที่แปลออกมา หรือจะใช้ภาษาใดก็ตาม หมายความว่าขณะนั้นไม่ได้ไปรู้สิ่งที่ยังไม่เกิด หรือจะไปรู้สิ่งที่ดับไปแล้ว แล้วไม่มีลักษณะที่ปรากฏอีก แต่สิ่งใดก็ตามขณะนี้มี ลืมรู้ลักษณะ เห็นไหมคะ นี่เป็นการเตือน มีลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ ลืมรู้ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏหรือเปล่า แต่เวลาที่สติเกิด สติไม่ได้ลืม เพราะว่าเป็นสติที่กำลังรู้ลักษณะที่กำลังปรากฏ ด้วยเหตุนี้ คำว่า “ตามรู้” ไม่ได้หมายความถึงไปตามรู้สิ่งที่หมดไปแล้ว ไม่มีลักษณะใดปรากฏเลย หรือไปตามรู้สิ่งที่ยังไม่มีเลย แล้วจะไปตามรู้ได้อย่างไร
เพราะฉะนั้นก็ต้องมีความเข้าใจว่า ตามรู้ หรือคำไหนก็ตามที่ใช้ เพื่อให้เข้าใจว่า ขณะนี้มีสภาพธรรมปรากฏ จริงหรือไม่จริง ไม่ต้องมีใครไปทำอะไรเลยทั้งสิ้น มีแล้ว แต่ลืมที่จะรู้ลักษณะ
เพราะฉะนั้นสติเป็นสภาพที่ไม่ลืมที่จะรู้ลักษณะ จะใช้คำว่า “อนุ” ก็คือว่าไม่ใช่ครั้งเดียว จะเกิดอีกเมื่อไรก็ได้ แล้วถ้าเกิดครั้งเดียว ก็ไม่สามารถรู้ความจริงของสภาพธรรมได้ เพราะฉะนั้นจะใช้คำว่า “อนุสติ” คือ สติที่เกิดบ่อยๆ ไม่ว่าโดยนัยของสมถภาวนา หรือนัยของสติปัฏฐาน ความหมายก็เหมือนกัน แต่ถ้าเป็นความหมายของสติปัฏฐาน ต้องรู้ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏ
ที่มา ...