รูปภายในที่ใกล้ชิดที่สุด
สุ. ความใกล้ชิดก็คือเป็นปัจจัยให้จิตสามารถที่จะมีอารมณ์ในวันหนึ่งๆ ที่เป็นไปทุกขณะ คือ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ รูปอื่นไม่ได้เป็นปัจจัยเหมือนกับที่จะให้มีอารมณ์ที่ปรากฏได้ อย่างรูปทั้ง ๕ รูปนี้ ด้วยเหตุนี้รูปทั้ง ๕ รูปนี้แม้เป็นรูป ก็เหมือนกับภายในที่ใกล้ชิดที่สุด ซึ่งถ้าปราศจากรูป ๕ รูปนี้แล้ว รูปใดๆ ที่จะปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ก็ไม่มี
อรวรรณ แต่คิดว่าหทยรูปน่าจะเป็นภายใน
สุ. คิดเอา และสามารถจะปรากฏให้เห็น และติดข้อง แล้วพอใจอยากจะได้ เหมือนอย่างรูปที่ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ไหมคะ
อรวรรณ ไม่มีความติดข้อง
สุ. โลภะมาจากไหน จากหทยวัตถุ หรือจากเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา
อรวรรณ เห็น ได้ยิน
สุ. เรื่องราวทั้งหลายที่ปรากฏ โทสะบ้าง เหตุการณ์ต่างๆ บ้าง ยุ่งเหยิงทั้งวัน ทั้งโลก มาจากไหน มาจากหทยวัตถุ หรือมาจากสิ่งที่ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย เราคิดเอง เราคิดได้ทุกอย่าง
เพราะฉะนั้นความหมายของภายในกับภายนอก ก็มีอย่างอื่นด้วย ไม่ใช่มีแต่เพียงสภาพของรูปโดยประเภทที่เป็นรูปภายใน ภายนอกในนัยนี้ เรายึดถือรูปตั้งแต่ศีรษะจรดเท้าว่า เป็นตัวเรา เราไปยึดถือรูปของคนอื่นตั้งแต่ศีรษะจรดเท้าว่าเป็นตัวเรา หรือเปล่าคะ ไม่ใช่ แต่เป็นตัวเขา
เพราะฉะนั้นรูปภายนอกก็มีอีกความหมายหนึ่ง คือ รูปใดที่เป็นรูปที่ยึดถือว่าเป็นเรา ก็เป็นภายใน ถ้าเป็นของคนอื่น ที่อื่นที่เรายึดถือว่าไม่ใช่เรา เป็นเขา ก็คือรูปภายนอก
เพราะฉะนั้นก็มีความหมายหลายอย่าง พระธรรมกว้างขวางมาก แสดงโดยนัยประการต่างๆ แต่โดยนัยของลักษณะของรูปซึ่งเกิดดับ และสามารถทำให้รูปอื่นปรากฏได้
นี่ก็แสดงให้เห็นว่า ถ้าปราศจากรูปตา หู จมูก ลิ้น กาย รูปที่เป็นสีสันวัณณะ เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะก็ปรากฏไม่ได้เลย โลภะในสิ่งต่างๆ เหล่านั้นก็ปรากฏมีขึ้นไม่ได้ เป็นภายในที่จะทำให้สิ่งต่างๆ จะใช้คำว่า “ไหลมาเทมา” ก็ได้ ไม่จบ เรื่องราวต่างๆ ด้วย
ที่มา ...