วาระ หมายความว่าอะไร
สุ. คุณอรวรรณเข้าใจหมดแล้วใช่ไหมคะที่ได้ฟังเมื่อกี้นี้
ผู้ฟัง ถ้าตอนนี้ก็คือไม่เข้าใจ
สุ. เพราะฉะนั้นเข้าใจถูกต้องนะคะ อย่าใช้คำที่ยังไม่รู้ เพราะถ้าใช้ไป ก็ใช้อย่างไม่รู้ๆ เพราะฉะนั้นผิดหรือถูก เพราะฉะนั้นแต่ละคำที่ใช้ละเอียดที่จะต้องเข้าใจจริงๆ ว่า หมายความว่าอะไร ต่างกันหรือเหมือนกันอย่างไร เพราะว่าคุณอรวรรณพูดแน่นอนค่ะ โมฆวาระ แต่อธิบายคำว่า “วาระ” อธิบายคำว่า “โมฆะ” แล้วจะได้เข้าใจว่า “โมฆวาระ” คืออะไร แต่ถ้าเราพูดแล้วก็ยังไม่รู้ว่า วาระคืออะไร รู้แต่ว่า จิตรู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใด นั่นคือวิถีจิตที่จะเกิดสืบต่อ เพราะเหตุว่าจะไม่มีวิถีจิตเกิดเพียงขณะเดียว จะเป็นปัจจัยให้จิตรู้อารมณ์ ซึ่งเป็นวิถีเดียวกัน รู้อารมณ์เดียวกันสืบต่อไป แล้วแต่ว่าจะมากหรือจะน้อย ก็เป็นวาระต่างกันแต่ละครั้ง เพราะว่าจิตเกิดดับ บางกาลก็ไม่มาก บางกาลก็มาก รู้อารมณ์เดียวกันนั่นแหละ เพราะว่าอารมณ์ดับไปก่อนก็ได้ ใช่ไหมคะ แล้วจะไปรู้อารมณ์ที่ดับไปแล้วได้อย่างไร จะเป็นวิถีจิตได้อย่างไร
เพราะฉะนั้นการฟังต้องละเอียด และต้องเข้าใจ พอจะตอบได้ไหมว่า วิถีจิตกับวาระคืออะไร
ผู้ฟัง คือในวิถีจิตแต่ละวิถีจิตอาจจะไม่มีวาระเลย
สุ. วาระแปลว่าอะไรคะ ไม่มีเลย แล้วก็พูดเรื่องวิถีจิต เวลาที่เป็นภวังคจิต เราจะใช้คำว่า “วาระ” ไหม
ผู้ฟัง ไม่ใช่ค่ะ
สุ. ไม่ใช้ แล้วใช้วาระเมื่อไร
ผู้ฟัง เมื่อเป็นวิถีจิต
สุ. ค่ะ เมื่อจิตเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใดใน ๖ ทาง ซึ่งไม่ใช่ขณะเดียว เพราะฉะนั้นจึงเป็นวาระว่า จิตที่เกิดดับสืบต่อที่รู้อารมณ์เดียวกันมากหรือน้อย จึงต่างกันเป็นวาระต่างๆ บางวาระก็รู้อารมณ์เดียวกันน้อยขณะไม่มาก บางวาระก็มาก เพราะฉะนั้นจึงต่างกันเป็นวาระต่างๆ แต่ถ้าเป็นวิถีจิต หมายความว่า จิตที่ไม่ใช่ภวังคจิต เพราะฉะนั้นในวาระหนึ่งจะมีกี่วิถีจิต เพราะว่าต้องเป็นวิถีจิตเท่านั้นที่จะเป็นวาระ ภวังคจิตไม่เป็น ไม่ต้องไปนับวาระเวลาที่จิตเกิดดับดำรงภพชาติว่าจะเป็นวาระอะไร ใช่ไหมคะ เพราะฉะนั้นก็ต้องมีความเข้าใจเป็นพื้นฐานที่มั่นคงที่จะเข้าใจความเป็นธรรม
ธรรมไม่ใช่เรื่องรีบร้อน โดยที่ไม่เข้าใจอะไรเลย แล้วก็ไปจำชื่อ ไปคิดว่าเข้าใจแล้ว นั่นคือไม่เข้าใจ แต่ถ้าจะเข้าใจ ก็คือเข้าใจจริงๆ เพราะว่าแต่ละคำ หมายความถึงสภาพธรรมที่มีจริง เป็นจริงในชีวิตประจำวัน แม้แต่วิถีจิตก็เป็นจริง มีจริงในชีวิตประจำวัน แต่ว่าวาระก็มีจริง เป็นจริงในชีวิตประจำวัน
เพราะฉะนั้นแต่ละคำก็หมายถึงสภาพธรรมที่มีจริงๆ เป็นจริงให้เข้าใจให้ถูกต้อง ตอนนี้ไม่สงสัยแล้วใช่ไหมคะ หรือยังสงสัยเรื่องวิถีจิตกับวาระ
ผู้ฟัง วาระก็หมายถึงว่า มากหรือน้อย
สุ. วิถีจิตเกิดดับสืบต่อรู้อารมณ์เดียวกัน กี่ขณะก็แล้วแต่ จึงเป็นวาระสั้นบ้าง ยาวบ้าง มากบ้างน้อยบ้าง
ที่มา ...